A vitamini, vücudun farklı sistemlerinde öenli rollere sahip bir vitamindir. Bunların arasında; büyüme ve gelişme, hücre tanıma, görme, bağışıklık fonksiyonu ve üreme gibi hayati fonksiyonlar vardır.Güçlü bir antioksidandır ve vücuttaki bir hormon gibi davranır, genlerin ekspresyonunu etkiler ve böylece fenotipi etkiler. Aynı zamanda kalbin, akciğerlerin, böbreklerin ve diğer organların doğru çalışmasına yardımcı olur.
Türleri
A vitamini farklı şekillerde bulunur.
Previtamin A et, balık ve süt ürünlerinde bulunur.
Provitamin A meyvelerde, sebzelerde ve diğer bitkisel ürünlerde depolanır.
Retinol kanda bulunan baskın, aktif A vitamini formudur. Retinil palmitat, vitaminin saklama şeklidir.
Beta karoten, A vitamini öncüsüdür ve bitkilerde bulunur.
Bu “pro-vitamin”, kendi başına bir antioksidandır, vücut tarafından ihtiyaç duyulduğu gibi A vitaminine dönüştürülür, bu nedenle aşırı doz veya toksisite riski yoktur.
Faydaları
A vitamini çok çeşitli vücut fonksiyonlarını etkilediğinden, bir eksiklik çeşitli sorunlara neden olabilir.
Bunlar şunları içerir:
-
Gece körlüğü
-
Özellikle boğazda, göğüste ve karın bölgesinde enfeksiyon riski daha yüksektir
-
Foliküler hiperkeratoz, kuru, inişli çıkışlı cilde yol açar.
-
Doğurganlık sorunları
-
Çocuklarda gecikmiş büyüme
Yeterli miktarda A vitamini aşağıdaki yararlara sahip olabilir.
Kanser riskini azaltmak
Meyve ve sebzelerden yeterli miktarda karotenoid alımı, daha düşük akciğer kanseri riski ile ilişkilidir, ancak beta-karoten ve vitamin takviyesi kullanımı aynı sonuçları göstermemiştir.
Bir meta-analiz, bazı A vitamini formlarının prostat kanserine karşı korunmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir. Japonya'daki çalışmalar beta-karoten'in kolon kanserini önlemeye yardımcı olabileceğini göstermiştir.
Tip 2 diyabetin tedavisi
Bir A vitamini türevi olan retinoik asidin, diyabetli farelerde kan şekerini normalleştirdiği bulunmuştur.
Sağlıklı cilt ve saç
A vitamini tüm vücut dokularının büyümesinde önemlidir. Bunların arasında özellikle saç ve cilt dokusu bulunmaktadır. Ciltteki ve saçtaki nem seviyelerini korumaya yardımcı olan yağ olan sebumun üretimine katkıda bulunur.
A vitamini kaynakları
Sadece hayvansal kaynaklardan gelen retinol ,A vitamininin aktif bir formudur.
En zengin retinol kaynakları:
-
Karaciğer gibi organ etleri
-
Yağlı balıklar, ringa balığı ve somon balığı ve balık yağları
-
Tereyağı, süt ve peynir
-
Yumurtalar
Bitki bazlı besinler karotenoidler, A vitamininin antioksidan formlarını içerir. Bunlar vücutta retinole dönüştürülür.
Karotenoid, bazı meyve ve sebzelerin rengine katkıda bulunan turuncu bir pigmenttir.
Karotenoidler açısından zengin bitkisel kaynaklar:
-
Kabak, havuç, kabak ve diğer turuncu renkli sebzeler
-
Tatlı patatesler
-
Kavun, papaya ve mango gibi turuncu renkli meyveler
Beta-karoten bakımından zengin bitki yiyecekleri şunları içerir:
-
Brokoli, ıspanak, şalgam, yeşil ve diğer koyu yeşil yapraklı sebzeler
-
Kabak
-
Biberler
Tavsiye edilen alım miktarı
Yeterli A vitamini alım miktarı yaşa ve cinsiyete göre değişim göstermektedir.
A vitamini farklı hallerde ve gıdalardaki A vitamini içeriği genellikle retinol aktivite eşdeğeri (RAE'ler) olarak ölçülür.
Bir RAE, 1 mikrogram (mcg) retinol, 12 mcg beta-karoten veya 3.33 Uluslararası Birim (IU) A'ya eşittir.
Önerilen A vitamini alımı aşağıdaki gibidir:
6 aya kadar, yeterli alım (AI) günde 400 mikrogram (mcg) ve 7 ila 12 ayda günde 500 mcg'dir.
Önerilen bu A vitamini miktarları sağlıklı, emzirilen bebeklerde ortalama A vitamini alımını temsil eder.
-
1 ila 3 yıl, günde 300 mcg gereksinimi
-
4 ila 8 yıl, günde 400 mcg
-
9 ila 13 yıl, günde 600 mcg
-
14 yaşından itibaren erkekler için günlük 900 mcg, kadınlar için ise günde 700 mcg talep edilmektedir.
19 ila 50 yaş arası kadınlar için, emzirme döneminde ve gebelikte günde 770 mcg, günlük 1.300 mcg'dir.
