Akciğer aspirasyonu, yanlışlıkla bir nesneyi veya akışkanı soluk borusuna ve ciğerlerine solumakta olan bir kişinin tıbbi terimdir. Bu öksürüğe, solunum zorluğuna, rahatsızlığa ve bazen de boğulmaya neden olabilir. Çoğu insan, yemek yerken veya içerken "yanlış yere indiğinde" pulmoner aspirasyonla karşılaşır. Veya aspirasyon, altta yatan sağlık durumundan kaynaklanan sürekli bir problem olabilir.
Aspirasyon terimi ayrıca, doktorun istenmeyen sıvıları bir kişinin vücudunun bir kısmından çıkarmak için bir emme borusu veya iğnesi kullandığı tıbbi bir prosedürü de ifade edebilir.
Aspirasyon nedir?
Aspirasyonun sağlıkla ilgili iki anlamı vardır. Biri tıbbi bir durum, diğeri ise bir prosedür, bu yüzden farkı anlamakta fayda var.
Akciğer aspirasyonu
Aspirasyon belirtileri öksürük, hırıltı ve ağrılı yutma olabilir. Akciğer aspirasyonu, bir insan soluk borusuna ve ciğerlerine yabancı bir madde soluduğunda meydana gelen bir durumdur.
Genellikle bir insanın yediği veya içtiği bir şey yanlış bir şekilde gittiğinde meydana gelir. Veya, birisi nefes aldığında oluşabilir:
-
Havuzda veya denizde yüzerken veya oynarken
-
Tükürük
-
Kusma dahil mide içeriği
-
Duman, veya toz
Bu maddeler solunum yollarını kısmen tıkayabilir ve akciğerleri tahriş edebilir; bu da öksürük, nefes almada zorluk ve diğer semptomlara yol açabilir.
Aspirasyon prosedürü
Aspirasyon ayrıca bir sağlık uzmanının, akciğerlerden, eklemlerden, apselerden veya diğer organlardan veya dokulardan gelen zararlı sıvıyı almak için bir emme borusu veya iğnesi kullandığı tıbbi bir prosedürü de ifade edebilir.
Bir doktor, sıvı örneği alarak, enfeksiyon sempomları, kanser hücreleri veya belirli maddelerin varlığını analiz etmek için aspirasyon yapabilir.
Belirtiler
Bir kişi hava yollarına bir şey aspire ettiğinde, belirgin semptomlara neden olmayabilir. Bununla birlikte, madde soluk borusunu kısmen tıkar veya ciğerleri tahriş ederse, aşağıdakilere yol açabilir:
-
Öksürme
-
Boğazına bir şey sıkışmış hissi
-
Yutmada acı hissi
-
Hırıltı
-
Nefes alma zorluğu
-
Kısık ses
Nedenler
Genellikle bir kişi yemek yerse veya içerse, yiyecek veya sıvı ağızdan boğaza, yemek borusu veya yemek borusundan mideye doğru hareket eder. Akciğer aspirasyonu, bir maddenin yemek borusu yerine soluk borusu ve ciğerlerine gitmesi sebebiyle oluşur. Bu genellikle yutma refleksindeki bir sorundan veya dil kontrolünün olmamasından kaynaklanır.
Aspirasyon, kişi anestezi altında ameliyat olurken de oluşabilir. Mide içindekiler ağzına, daha sonra ön borudan aşağı doğru ve ciğerlere doğru ilerleyebilir. Anestezi alan kişinin bilinç seviyesi ve solunum yollarını koruma yeteneğini azalır, bu da aspirasyon riskini artırır. Bu nedenle doktorlar, cerrahi bir prosedür yapmadan önce insanlardan oruç tutmalarını ister.
Anestezi uzmanları, kişi, anestezi etkisinde girdikten sonra solunum yollarının entübasyonla korunması gibi aspirasyonu önlemek için de önlem alırlar. Farklı sağlık nedenleri de kişinin pulmoner aspirasyon riskini artırabilir.
Risk faktörleri
Çoğu kişi ara sıra akciğerlerine bir şey aspire eder ve bazı konular bu riski artırabilir. 2015’te yapılan kesitsel bir çalışmada, en az bir inme geçirmiş olan 105 kişide aspirasyon için risk faktörleri araştırılmıştır.
Araştırma, aşağıdaki koşullardan herhangi birine sahip olan katılımcıların aspirasyon geliştirme olasılıklarının yedi kat daha fazla olduğunu göstermiştir:
-
Yutma güçlüğü
-
Bozulmuş veya eksik bir tıkaç refleksi
-
Fiziksel hareketliliğin azalması
-
Parkinson hastalığı gibi nörolojik bozukluklar
-
Bir kişinin aspirasyon riskini artırabilecek ek faktörler şunlardır:
-
Bilinçsizliğe ve reflekslere yol açabilecek ilaç veya alkolden sarhoşluk
-
Bunaklık
-
Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD)
Komplikasyonlar
Aspirasyon pnömonisi belirtileri yorgunluk ve ateşi içerebilir.
Aspirasyon, sağlığa zararlı farklı cisimleri veya maddeleri akciğerlere sokarak ilave problemler yaratabilir.
Örneğin, bir kişinin akciğerlerine zararlı bakteri ihtiva eden bir şeyi aspire ettiğinde, bu aspirasyon zatürre denilen bir durumu karakterize eden enfeksiyon ve iltihaplanmaya neden olabilir.
Aspirasyon pnömonisi belirtileri şunları içerebilir:
-
Kronik bir öksürük
-
Kan ya da yeşil balgamlı öksürük
-
Ateş
-
Göğüs ağrısı
-
Yorgunluk
-
Nefes darlığı veya hışıltı gibi solunum güçlüğü
-
Aspirasyon zehirli dumanlar içerdiğinde, kimyasal zatürre gelişebilir.
Enfeksiyon olmamasına rağmen, kimyasal zatürre iltihaplanmaya ve aspirasyon zatürre ile benzer semptomlara neden olur.
