Otizm veya otizm spektrum bozukluğu, bir kişinin tekrarlayan davranışsal kalıplar oluşturmasına neden olur ve genellikle diğer insanlarla olan sosyal etkileşimini bozar.belirtilerin 3 yaşından önce ortaya çıkabileceği durumlarda çocuklukta otizm spektrum bozukluğunu (ASD) teşhis eder. "Spektrum" terimi, ASD’ ye dahil olan çok çeşitli belirti ve şiddeti ifade eder. Hastalığı olan bazı insanlar sosyal sorunları zayıflatır, bazıları ise daha bağımsız çalışabilir.
Otizm nedir?
ASD, bir takım nörogelişimsel koşullardan sorumlu olan bir terimdir.
Amerikan Psikiyatri Birliği'nin Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-V) olarak bilinen tanı kılavuzlarının en yeni baskısında, ASD kategorisine şu bozuklukları eklediler:
-
Asperger Sendromu
-
Çocukluk çağı parçalayıcı bozukluğu
-
Aksi belirtilmemiş yaygın gelişimsel bozukluklar
Farklı ASD tipleri ortaya çıksa da, bu durumdaki insanlar arasındaki ortak deneyimler, sosyal durumlarda bozulma ve tekrarlayan davranışların benimsenmesini içerir.
Otizmi olan bazı çocuklar doğumdan itibaren semptomlar gösterebilirken, diğerleri yaşlandıkça daha belirgin işaretler geliştirebilir.
Otizm aynı zamanda epilepsi ve yumrulu skleroz kompleksi gibi diğer tıbbi durumlarla da bağlantılıdır. ASD'li kişilerin yüzde 20 ila 30'unun çocukluğuna ulaştığı zaman epilepsi geliştirdiği tahmin ediliyor.
Özellikleri ve belirtileri
ASD, aşağıdakiler dahil olmak üzere bir kişinin sosyal etkileşimi ve iletişimi üzerinde birçok etkiye sahip olabilir:
-
Robot benzeri bir ton kullanmak gibi olağandışı konuşma
-
Başkalarıyla göz temasından kaçınma
-
İsimlerine cevap vermeme
-
Konuşma becerilerinin geç gelişimi
-
Sohbeti sürdürmekte zorluk çekme
-
Sıkça tekrarlayan ifadeler
-
Duyguları anlamada ve kendini ifade etmede belirgin zorluk
İletişimin bozulmasına ek olarak, otizmi olan bir kişi de tekrarlayan veya olağandışı davranışlar gösterebilir.
Bunlara örnekler:
-
Oyuncak ya da ev eşyası gibi nesnelerle meşgul olma
-
Sallanan yan yana gibi tekrarlanan hareketlerle meşgul olma
-
Oyuncaklar veya nesneleri sıraya koymak veya düzenlemek
Otizmi olan her 10 kişiden 1'inde savant sendromu belirtileri görülür, ancak bu durum diğer gelişimsel koşulları veya sinir sistemi zedelenmeleri olan kişilerde de olabilir.
Savant sendromu, bir kişi bir müzik aleti çalmak, yüksek hızda aşırı karmaşık toplamlar hesaplamak, aynı anda bir kitabın iki sayfasını aynı anda okumak veya çok miktarda bilgiyi ezberlemek gibi belli bir alanda olağanüstü yetenekler gösterdiğinde ortaya çıkar.
Otizmi olan insanlar rutin olarak gelişirler ve belirli davranışların ve yerlerin sonuçlarını tahmin etme becerisi kazanırlar. Rutin bir kırılma veya yüksek, aşırı uyarıcı ortamlara maruz kalma, ASD'li bir kişiyi bunaltabilir; bu da öfke, hayal kırıklığı, üzüntü veya üzüntü patlamalarına neden olabilir.
Belirli bir test otizmi teşhis edemez. Bunun yerine, doktorlar ebeveyn davranış raporları, gözlem ve diğer koşulları ekarte ederek tanı koyarlar.
Örneğin, bir çocuğun tanı konmamış işitme kaybı varsa, semptomlar otizme benzer olabilir.
Nedenler
Otizmin nedenleri şu anda bilinmemektedir, ancak nasıl geliştiğini öğrenmek için önemli sayıda çalışma yürütülmektedir.
Araştırmacılar, ASD ile bağlantısı olduğu görünen birkaç gen tanımlamışlardır. Bazen, bu genler kendiliğinden mutasyonla ortaya çıkar. Diğer durumlarda, insanlar onları devralabilir.
İkizlerin çalışmalarında, otizm genellikle ikizler arasında güçlü bir korelasyona sahiptir. Örneğin, eğer bir ikizin otizmi varsa, diğerinin NINDS'e göre zamanın yüzde 36 ila 95'i arasında bir tahmini olması muhtemeldir.
Otizmi olan kişiler, konuşmalarını ve davranışlarını etkileyen beyinlerinin kilit alanlarında da değişiklik yapabilirler. Çevresel faktörler de, doktorlar henüz bir bağlantıyı onaylamamasına rağmen, ASD'nin gelişmesinde rol oynayabilir. Ancak, araştırmacılar ebeveynlik uygulamaları gibi bazı söylenti sebeplerin otizme yol açmadığını biliyorlar.
Aşılar otizme neden olur mu?
Otizmi çevreleyen bir başka yaygın yanılgı, kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (MMR) gibi aşıları almanın otizme katkıda bulunabileceğidir. Bununla birlikte, aşılar ile otizm arasında bilinen bir bağlantı olmadığını bildirilmektedir.
2013’te yapılan bir çalışma, hastalıklarla savaşan antikorların üretimini tetikleyen antijenlerin veya maddelerin sayısının ASD'si olan ve olmayan çocuklarda aynı olduğunu doğruladı.
Bazı insanlar cıva içeren ve belirli aşılarda bulunan koruyucu bir madde olan thimerosal'ın otizmle bağlantısı olduğunu iddia ediyor. Ancak, 2003'ten bu yana en az dokuz farklı çalışma, bu iddiaya karşı çıkan kanıtlar sağlamıştır.
