Skorbüt C vitamini eksikliğinin adıdır. Anemi, hareketsizlik, halsizlik, kendiliğinden kanama, uzuvlarda ağrı ve özellikle bacaklarda, vücudun bazı bölgelerinde şişlik ve bazen diş etlerinde ülsere ve diş kaybına yol açabilir.
Skorbüt, eski Yunan ve Mısır zamanlarından beri bilinmektedir. Uzun deniz yolculukları istikrarlı bir şekilde taze ürün tedarik edilmesini zorlaştırdığı zaman, genellikle 15-18. Yüzyıllarda denizcilerle ilişkilendirilir. Ayrıca, 1845'te İrlanda patates kıtlığı ve Amerikan İç Savaşı sırasında da meydana geldi. En son belgelenen salgın, savaş ve kuraklığın ardından 2002 yılında Afganistan'da gerçekleşti.
Modern skorbüt vakaları, özellikle zengin ekmekler ve tahılların bulunduğu yerlerde nadirdir, ancak yine de yeterince C vitamini tüketmeyen insanları etkileyebilir.
Skorbüt nedir?
Skorbüt, C vitamini veya askorbik asit eksikliği olduğunda olur. Eksikliği, zayıflık, anemi, diş eti hastalığı ve cilt sorunları semptomlarına yol açar.
Bunun nedeni, bağ dokularında önemli bir bileşen olan kollajeni yapmak için C vitamininin gerekli olmasıdır. Bağ dokuları, kan damarlarının yapısı da dahil olmak üzere vücuttaki yapı ve destek için gereklidir.
C vitamini eksikliği de bağışıklık sistemini, demir emilimini, kolesterol metabolizmasını ve diğer fonksiyonları etkileyecektir.
Belirtiler
En kayda değer semptom belirtilerinden biri, dişlerin kaybolması ve zarar görmesidir.
C vitamini vücudun demiri emmesine ve kollajen üretmesine yardımcı olan gerekli bir besindir. Vücut yeterli kollajen üretmezse, dokular parçalanmaya başlar.
Dopamin, norepinefrin, epinefrin ve karnitin gibi enerji üretimi için ihtiyaç duyulan maddelerin sentezlenmesi için de gereklidir.
C vitamini eksikliği belirtileri 8 ila 12 hafta sonra ortaya çıkmaya başlayabilir. Erken belirtiler arasında iştah kaybı, kilo kaybı, yorgunluk, sinirlilik ve uyuşukluk sayılabilir.
1 ila 3 ay içinde, aşağıdakilerin belirtileri olabilir:
-
Anemi
-
Miyalji veya kemik ağrısı dahil ağrı
-
Şişme veya ödem
-
Cildin kanaması sonucu oluşan küçük kırmızı lekeler
-
Diş eti hastalığı ve diş kaybı
-
Zayıf yara iyileşmesi
-
Nefes darlığı
-
Ruh hali değişiklikleri ve depresyon
Zamanla, kişi genelleştirilmiş ödem belirtileri, şiddetli sarılık, hemoliz, ani ve spontan kanama, nöropati, ateş ve kasılmalar olarak bilinen kırmızı kan hücrelerinin tahribatı gösterecektir. Ölümcül olabilir.
Uzun kemiklerin ucunda oluşan bir tür kanama olan subperiosteal kanama da olabilir.
Hayvan çalışmaları, hamilelik sırasında bir kadında C vitamini eksikliğinin fetal beyin gelişimi ile ilgili sorunlara yol açabileceğini göstermiştir.
Nedenler
Asıl sebep, C vitamini veya askorbik asitin yetersiz alımıdır.
Risk faktörleri
Yeterince C vitamini almamak, skorbütün bir nedenidir. Bunu önlemek için, portakal ve taze meyve gibi kaynaklardan sağlıklı miktarda C vitamini alın.
İnsanlar C vitamini sentezleyemezler. Özellikle meyveler ve sebzeler veya takviye edilmiş gıdalar gibi dış kaynaklardan gelmesi gerekir.
Bir eksiklik şunlardan kaynaklanabilir:
-
Taze meyve ve sebzelerde bulunmayan, muhtemelen düşük gelir veya kıtlıktan kaynaklanan zayıf bir diyet
-
Anoreksi ve diğer ruh sağlığı sorunları gibi hastalıklar
-
Alerjiler, ağızdan gıda alımında zorluklar veya diğer nedenlerden dolayı kısıtlayıcı diyetler
-
Yaşlılık
-
Aşırı alkol tüketimi veya yasadışı uyuşturucu kullanımı
-
Bebeklerin geç veya başarısız bir şekilde sütten kesilmesi de lekelenmeye yol açabilir.
-
Vücudun Crohn hastalığı, ülseratif kolit, kemoterapi ve sigara içme gibi besinleri emme yeteneğini azaltan koşullar, tedaviler veya alışkanlıklar riski arttırır.
