Zona, tek bir sinirin ve sinir tarafından sağlanan cilt yüzeyinin enfeksiyonudur. Su çiçeğine neden olan aynı virüs olan varicella-zoster virüsüne neden olur. Suçiçeği geçiren herkes zona geliştirebilir. Eğer suçiçeği veya buna neden olan suçiçeği virüsüne hiç maruz kalmadıysanız, zona hastalığı olması mümkün değildir.
Maruz kaldıktan sonra virüs yıllarca uykuda kalabilir. Uyuyan virüsü olan çoğu yetişkin asla zona salgını veya başka problemler yaşamaz. Bununla birlikte, bazı kişilerde, birçok kez yeniden aktifleşebilir.
Zona, 50 yaşın üzerindeki kişilerde en yaygın olanıdır. Bununla birlikte, virüs daha önce su çiçeği olan her yaştan insanda tekrar ortaya çıkabilir.
Her 3 kişiden 1'i yaşamları boyunca zona geliştirecektir. Zona, bir cilt alanı sağlayan sinir ağrılı bir enfeksiyondur ve buna lokalize cilt döküntüleri eşlik eder.
Belirtiler
Zona belirtileri arasında genellikle vücudun bir tarafında ağrı, hassas cilt ve döküntü bulunur. Ağrı, zona hastalığının en yaygın belirtisidir. Bu, sürekli donuk, yanıcı veya kemiren bir ağrı veya gelen ve giden keskin, bıçaklama tarzında ağrı olabilir.
Kabarık bir deri döküntüsü de olabilir. Bu genellikle dermatom denilen bir veya daha fazla farklı bantta görünür. Ayrıca kimlerinin yüzünde görünebilir veya yüzün dörtte birini kaplayabilir.
Bu dermatomlar, tek bir duyusal sinire karşılık gelir. Bu nedenle enfeksiyon vücutta döküntü ve sinir ağrısından ziyade izole cilt lezyonlarına neden olur.
Genellikle, zona aşağıdaki şekillerde gelişir:
-
Vücudun tek bir tarafında akut ağrı, karıncalanma, uyuşma ve derinin belirli bir kısmında kaşıntı.
-
Ağrı başladıktan 1 ila 5 gün sonra, bir döküntü belirir.
-
Kaşıntıya neden olan içi sıvı ile dolu kabarcıklara dönüşen kırmızı lekeler ortaya çıkar.
-
Döküntü su çiçeği gibi görünür, ancak yalnızca etkilenen sinir tarafından sağlanan deri bandında vardır.
-
Döküntü bazı durumlarda yüz, gözler, ağız ve kulakları içerebilir.
-
Bazen kabarcıklar birleşerek şiddetli bir yanık gibi görünen katı kırmızı bir bant oluşturur.
-
Nadir durumlarda (bağışıklık sistemi zayıflamış insanlar arasında) döküntü daha kapsamlı olabilir ve su çiçeği döküntüsüne benzeyebilir.
-
Zona gözü etkilerse, buna optik zona denir. Virüs bir oftalmik sinire girer ve ağrılı göz iltihabına ve geçici veya kalıcı görme kaybına neden olur.
-
Yeni kabarcıklar bir hafta kadar görünebilir.
-
Enflamasyon, kızarıklığın altındaki ve etrafındaki yumuşak dokuya neden olabilir.
-
Gövde üzerinde lezyonu olan kişiler, en yumuşak dokunuşta ağrı spazmları hissedebilir.
-
Kabarcıklar yavaş yavaş kurur ve 7-10 gün içinde kabuklar oluşturur. Bu noktada, döküntü artık bulaşıcı olarak kabul edilmez.
-
Küçük skar kabarcıkların olduğu yerlerde meydana gelebilir.
-
Bir zona bölümü normalde 2-4 hafta sürer.
-
Bazı durumlarda, bir döküntü vardır, ancak ağrı yoktur veya görünür bir döküntü yoktur, ancak bir ağrı bandı vardır.
Diğer belirtiler şunlardır:
-
Ateş
-
Baş ağrısı
-
Keyifsizlik
-
Mide bulantısı
-
Kas ağrısı ve zayıflığı
-
Titreme
-
Mide ağrısı
-
İdrara çıkma zorlukları
-
Yorgunluk
-
Eklem ağrısı
-
Şişmiş bezler (lenf düğümleri)
-
Nadiren, zona zatürree, beyin iltihabı veya ensefalit veya ölüme neden olabilir. Bu genellikle bağışıklık sistemi zayıflamış insanlarda olur.
Döküntü yüzdeki bölgeleri etkilerse, belirtiler arasında şunlar olabilir:
-
Bazı yüz kaslarını hareket ettirmede zorluk
-
Sarkık göz kapakları
-
İşitme kaybı
-
Göz hareketi kaybı
-
Tat ile ilgili sorunlar
-
Görüş problemleri
Çoğu insan zona ile herhangi bir komplikasyon yaşamaz, ancak aşağıdaki uzun süreli etkilerin potansiyeli vardır:
-
Postherpetik nevralji (PHN), zona hastalarının yüzde 10 ila 20'sini etkiler
-
Periferik motor nöropati vakaların yüzde 5 ila 10'unda görülür
-
Cilt enfeksiyonu
-
Ensefalit veya beynin iltihabı
-
Transvers miyelit veya omuriliğin iltihabı
-
Döküntü bölgesindeki pigment kaybı nedeniyle beyaz lekeler
-
Ramsay Hunt sendromu
-
Göz problemleri
-
Zayıflık
-
Bulaşıcılık
-
Zona kabukları
Kabarcıklar gelişmeden önce ve kabuklar oluştuktan sonra, kişi bulaşıcı değildir. Zona bir kişiden diğerine geçirilemez.
Bununla birlikte, varisella-zoster virüsü aktif zona zona hastalığı olan bir kişiden hiç suçiçeği geçirmemiş birine bulaşabilir. Bu gibi durumlarda, enfekte olan kişi zona değil, suçiçeği alacaktır.
Zona öksürme veya hapşırma yoluyla değil, kabarcıklardan gelen sıvı ile doğrudan temas yoluyla yayılır. Kabarcıklar gelişmeden önce ve kabuklar oluştuktan sonra, kişi bulaşıcı değildir. Zona suçiçeğiden daha az bulaşıcıdır. Döküntü kaplanırsa virüsün yayılma riski düşüktür.
