Özellikle çeşitli sektörlere hitap etmesi nedeniyle geniş bir kullanım alanı bulunur. Nasıl çalışılacağı bilinirse tehlikenin de ortadan kalkması mümkün olur. Aynı zamanda kimyasal olarak üretilirken doğal olarak bazı bitkilerde, besinlerde ve böceklerde de siyanür bileşikleri bulunmaktadır. Besinlerden alınan siyanür hafif bir yapıdadır ve bu nedenle yendiğinde herhangi bir zehirlenmeye sebebiyet vermez.
Siyanür Nedir?
Pek çok alanda kullanılan siyanür, hidrosiyanik asit olarak da bilinen bir kimyasal bileşiktir. Hidrojen siyanür (HCN) şeklinde okunur ve gösterilir. Fiziksel ve kimyasal özellikleri göz önünde bulundurulduğunda oldukça uçucu bir sıvı formuna sahiptir. Siyanürün zararları nelerdir ve ne gibi önlemler alınır sorusunun yanıtı için kimyasal yapısını bilmek gerekir.
Siyanür, metan, amonyak ve oksijenin platin metal katalizörle birleştirildiği Andrussow denilen bir yöntem ile üretilmektedir. Bu şekilde üretilen siyanür, akrilik elyaf, sentetik kauçuk ve plastik üretiminde kullanılan akrilonitrilin hazırlanmasında kullanılır. Bu sayede de kimya endüstrisinde geniş bir kullanım alanı bulur. Bu kadar çok sektörde kullanılması onu daha zararla açık bir madde yapar. İnsanların temas etmesi veya yutması gibi durumlarda oldukça zehirleyici ve toksik bir etki yaratır. Bu nedenle her nerede kullanılıyor olursa olsun önlem almak ve siyanürün zararları nelerdir, bilmek gerekir.
Siyanürün Kullanım Alanları ve Riskleri
Siyanürün keşfinden sonra kullanım alanları da hızla artmaya başlamıştır. Özellikle ilk zamanlara bakıldığında siyanür, kimyasal silah olarak kullanılmıştır. Oldukça zehirleyici etkisi ile pek çok insanın ölümüne sebep olabilir. Siyanür ve siyanür içeren bileşikler pestisitlerde ve mantarlarda, plastiklerde, elektro kaplamada, foto geliştirmede ve madencilikte yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Farklı olarak boya ve ilaç şirketleri de siyanür kullanmayı tercih eder. Siyanürün zararları nelerdir ve nasıl mücadele edilir konulu eğitimler ile bu kimyasalın kullanımı kontrol altına alınabilir. Demir-çelik üretimi, kimya endüstrileri ve atık su arıtımı gibi bazı endüstriyel işlemlerin sonucunda da siyanür oluşabilmektedir. Suyun klorlanması sırasında düşük seviyelerde siyanojen klorür üretilebilir. Bu gibi durumlarda da çeşitli risk faktörleri oluşur.
Siyanürün tene temas etmesi olası bir risk taşır. Düzgün çalışma koşullarının belirlenmemesi, kişisel koruyucu donanımların takılmaması ve dikkat edilmemesi sebebi ile riskler artmaktadır. Ayrıca uygun çeker ocak ve havalandırma sistemlerinin de muhakkak çalışma ortamında bulunması gerekir. Siyanürün zararları nelerdir sorusunun en iyi yanıtı öldürücü etkisinden söz etmek olabilir.
Siyanürün Zararları Nelerdir?
Siyanürün zararları nelerdir diye merak edenler için öncelikle nelerin içinde bulunduğunun bilinmesi gerekir. İnsanlar günlük yaşamlarında yiyeceklerden, sigaradan ve diğer kaynaklardan düşük düzeyde doğal ve yapay siyanüre maruz kalmaktadır. Siyanür içeren gıdaları yemek veya içmek sağlık açısından farklı etkilere sebep olabilir. Özellikle iyi havalandırılmayan bir alanda siyanür gazının solunması en büyük zarar potansiyeline sahiptir. Siyanürlere ölümcül maruz kalmalar yalnızca kazalardan veya kasıtlı eylemlerden kaynaklanabilir. Oldukça hızlı bir şekilde tepkime göstermesi nedeniyle kötü amaçlar için kullanımı da bulunur. En önemli zararı gaz formunda olduğu için ciğerlere etki etmesidir. Hızlı bir şekilde emilim sağlayıp vücuda direk etki ederek öldürücü etki gösterir. Solunum yollarını tıkayabilir. Özellikle maruziyet yaşandıktan sonra ilk müdahale önemli bir konudur. Siyanürün zararları nelerdir sorusunun yanıtı verilmiş olur.
Acil Durumlar: Siyanür Zehirlenmesine İlk Müdahale
Özellikle siyanür gazı ile temas edildikten hemen sonra o ortamdan uzaklaşıp temiz hava solunması çok önemlidir. Bir süre temiz havaya çıkarmak, maruz kalan kişinin bu etkiye olan temasını kesmek açısından yapılması gereken ilk müdahaledir. Acil durumlarda siyanürün zararları nelerdir ve ne yapılmalıdır konusunda bilinçli olunmalıdır. Temiz havaya çıkarılan kişi için derhal ambulans çağırılması gerekir ve imkân varsa bulunduğu yerde kişiye oksijen verilir. Bunun dışında siyanür zehirlenmesinin engellenmesi için iki çeşit panzehir bulunur. Sodyum nitrit ve sodyum tiyosülfat olarak bilinen bu bileşiklerin hastaya enjekte edilmesi ile zehirleyici etkinin azaltılması söz konusu olur.
Acil durum oluştuğunda hem hasta yani maruz olan kişinin sağlığı hem de çevredekilerin sağlığı önemlidir. Kaynama noktası 20 derece civarında olduğu için oda koşullarında gaz fazında bulunur. Bu durum solunma maruziyetini arttıran etkiler arasında yer alır. Bu nedenle etkilenen kişi veya kişilerin ilk müdahaleleri temiz bir havada yapılmalıdır. Daha sonrasında siyanüre sebep olan kaynağın kesilmesi gerekir. Eğer maden tarzı firmalarda kullanılıyorsa toprak ile temas etmeyecek şekilde atıkların bertaraf edilmesi ve depolanması gereklidir. Çünkü bitki ve hayvanlar için de en az insanlar kadar zararlı etkiye sahip olabilir.
