Orman yangınlarından, uçak tartışmasına, sellerden kuraklık için alınacak yeni tedbirlere, tarım ve hayvancılıktaki üretimden gıda fiyatlarına merak edilen başlıkları Ahmet Hakan soruyor, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli yanıtlıyor.
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin açıklaması şu şekilde;
Tarihte görülmemiş diye geniş bir pencere açmak istemiyorum. Cumhuriyet tarihinde görülmemiş bir yangın ile karşı karşıya kaldık. Cumhuriyet tarihinde görülmemişin aslı şudur; Orman idaremiz senede yaklaşık 3 bin yangın ile uğraşır. Bunun birçoğundan kamunun haberi olmaz bunlar küçüktür ve hemen söndürülür. Ama bu 3 bin yangının da her yıl önemli yangınları vardır içinde. Önemli yangınlardan mesela iki sene önce İzmir yangını geçen yıl Hatay’da çıkan yangınlar. Önemli yangınlardan kasıt; büyüme potansiyeli çok alan yangınlardır. Büyük diyebileceğimiz 4 yangın çıktı geçen yıl. Bugün 16 tane büyük yangın çıktı aynı gün içerisinde.
Günlerce süren yangınlar oldu, Muğla Antalya yangınları gibi. Burada çok ciddi bir şekilde AKUT ve teşkilatı da derinden sarsacak bir durumla karşılaştı Türkiye.
Yangınların büyümesini tetikleyecek durumlar vardı. Genel bir istatistik verecek olursak biz her 2 yangından bir tanesini tespit edemiyoruz. Antalya’da bir tane balicinin çıkardığı yangın var. Bir tanesi piromani hastası. Bir küçük çocuğun çıkardığı yangın var bir de Gündoğmuş’ta rüzgardan sebep çıkan yangın var. Asıl ateşlendiği noktada hangi meteorolojik koşullardasınız o çok önemli. Bizim 30 kuralımız var. 30 km saatte esen rüzgar, 30 derecenin üzeri. Bu 30 kuralı varsa bizim için alarm var demektir.
40 ve 20 kuralı var. 40-20-40 kuralında şu vardır; asla ve asla yangınla mücadele etme. Yerleşim yerlerini boşaltın ve yangının sönmesini veyahut meteorolojik koşulların iyileşmesini bekleyin. Biz bundan da ağır şartlarda mücadelemiz bırakmadık. ABD’liler bu rüzgar sıcaklık ve nem varsa yangını söndüremezsiniz diye bunu diyor.
Verilen mücadele ve kazanılan savaşa baktığımız zaman çok önemli bir savaş kazanıldı. En olumsuz koşullarda önemli bir savaş verdik ve kazandık. Türkiye orman teşkilatının başarısı için tarihsel olaylardan bir tanesidir. Eksik eleştirilecek yerler elbet vardır.
Meteorolojik koşullar ve birden fazla büyük yangınla mücadele ediyor olmamız. Biz yangını hep metafor yaparız. Süper bir güç olabilirsiniz, iki ülkeyle savaşırsınız ama 16 ülkeyle savaştığınız zaman burada netice almanız biraz zaman alabiliriz. Her büyük yangını bir büyük ülkeyle savaşmak gibi düşünün. 16 tane yangını görüyorsunuz bin hektarın üzerinde 16 tane yangın çıkmış. 2019’da 1 adet 2017’de 4 adet 2014 ve yılara baktığınız zaman 500 hektarın üzerinde yangın yok. Hektar büyüdüğü zaman yangının etkilediği alan artıyor. Afetlerle karşı karşıya olduğumuz bir yıl. Meteorolojik koşullar bu yangınlarda netice almamızı zorlaştırmıştır.
Erken uyarı sistemimiz var. Bu sistem riskli bölgeleri belirliyor. Riskli bölgelere yakın ekiplere haber veriyoruz. Ekiplerimiz araçlarını çalıştırıp ormana doğru gidip hazır bekliyorlar. Herhangi bir yangın durumunda hızlı şekilde müdahale edebilsinler. 28 Temmuz itibariyle biz hazırdık. Bu hazırlıklar olmasa yangınların önünün alamayız. Biz günde yaklaşık 30 yangın ile mücadele ediyoruz. Ana hedefimiz şudur. Yangının amiyane tabirle yılanın başını küçükken ezeceksin. 20’nin üzerinde söndürülen yangınlar da var o gün.
Çok sayıda yangınla mücadele edeceğiniz zaman ekiplerinizi bölmek durumundasınız.
Her yangın bir ders. Biz deprem afeti de olsun yangın olsun hepsine gidiyoruz. Teçhizatımız olduğu için Bakanlığımız AFAD’ın da bir parçası oluyor. Böyle büyük bir gücü elde tutmanın bir maliyeti var. Bu kadar büyük yangınlar silsilesi ile bir daha ne zaman karışılacağız bilmiyoruz. Normal şartlarda istatistiklere göre bir planlama yaparsınız .
Bugün mesela kamuda bambi taşıyabilecek helikopterler var. Jandarmada askeriyede var. Devletin elindeki mevcut helikopterleri yangın söndürmede kullanılabilecek hale getirmeliyiz. Ek bir karar gücü insan gücü mutlaka lazım. 13 bin gönüllü eğitmişiz bugüne kadar bunun sayısını 100 bine çıkarmamız lazım. Ortalama bir vatandaşın yangına müdahale etmesi doğru değil bizce. Ama biz gönülleri eğitirsek bizde onları katkı vermesi için çağırabiliriz.
Orman teşkilatı yaklaşık 35 senedir, mücadele yapar. Havadan da karadan da mücadelesini eder. 35 senelik her iktidarın olduğu dönemde bütün hizmetini dışarıdan satın almıştır. Kiralama yöntemiyle. Yazın dışındaki aylarda bu uçakların bakımın yapmak çok maliyetli. Orman teşkilatı hep kiralama yöntemiyle yapmış. Kötü niyetli kullanılmaya çalışıldı bu. Bu sene biz sezona 53 hava aracıyla girdik.
Fransa’da toplam hava araçları toplamı 40 normal şartlar için yeterli. Anormal şartlarda değil.
Her kim bize uçak helikopteri göndermek istiyorsa tek şart operasyonu biz yaparız. Bizim yönlendirdiğimiz rotayla uçması kaydıyla kabul ederiz. Helikopterler ve uçaklar aynı ringin içerisinde çalışamıyorlar. Farklı iki tane ring koyman gerekiyor. Performansı eşit olmayan uçaklar ve helikopterler varsa farklı farklı ringler oluşturman gerekiyor. Performansı birbirine yakın uçaklar ve helikopterler uçurmanız gerekiyor aksi halede hava trafiği çok karışıyor. Birçok ülkeden teklif geldi. 5 ton altında su atanları kabul etmeyelim dedik. Hava trafiğin yönetmekte zorluk çekeriz. 80’in üzerinde hava uçak operasyonu yaptık. 15 günlük afet zamanı toplam 86 hava aracı görev yaptı. İHA’ları da sayarsak 96’ya kadar çıktık. Envantere 5 yeni uçak katılacak.
Ormandan geçimlerini sağlayan orman köylüleri asla ormanların yanmasına müsaade etmiyor. Soğutma faaliyetlerinde bize yardımcı oldular. Ateş sönmek üzere, sen burada bekle burası tütmesin'
Uçak tedarikinin zamanını tabii tedarikçiler belirleyecek. Ama biz şöyle şart koyacağız, uçaklar bize verilene kadar bize uçak temin edin. Benim Türk Hava Kurumu ile bir sorunum olamaz. Ben aktif uçan bir pilotum. Çocukluğumun geçtiği bir yer. Ne benim ne de kurumumun bir kavgası olamaz.
THK'nın bizimle alakası yoktur. Bu kurumun yangınla söndürme ile de alakası yoktur. Kamuda daha farklı algılanmıştır. THK'nın başında şu an bir kayyum var ve burası derlenip toplanmaya çalışıyor. Biz eski ayakkabıları çıkardık, yenileri giydik. THK'ya her sene denmiş ki; siz bunların bakımlarını yapın, istediğimiz verimi alamıyoruz. Yapmamışlar. Bu uçakların faal olmadığını bilmeyenler neden uçurmuyorsunuz diye sormamalılar. Uçabilirlik sertifikaları yok çünkü bakımları yapılmamış.
130 milyon lira para ödemişim. Bu paralarla bakım yapılabilirdi, bu uçaklar yenilenebilirdi. Bu uçakların bir pilot olarak söylüyorum, röntgeninin yapılması lazım.
Pilotlar bu uçaklara binmek istemiyor. Hatta şunu diyorlar; bizi memuriyetten atın ama bu uçaklara bindirmeyin.
Biz bu akut dönemi yaşadığımız dönemde kimin elinde uçak varsa gönderin biz uçuralım dedik. Kılıçdaroğlu'na 'bilgi istiyorsanız biz verebilirdik' dedim. Önemli olan böyle bir dönemde muhalefete ateşe benzin dökmemek gerek. Ateşe benzin dökenleri bu millet affetmeyecek.
Yangın bir afettir ülkelerin bununla ilgili başarılı veyahut başarısız addedilmesi oralarda siyasi münazara olmuyor. Biz bu ülkelerin mücadele etmediği koşullarda mücadele edip bitmesi gerekenden çok kısa sürede bitirdik yangını.
Eğer mesele uçak meselesi olsaydı ABD uçak üreticisi bir ülke. Bizi atladığımız konu var. Orman kahramanlarımız bizim orman teşkilatımızın dünyada eşi benzeri yoktur. Kalabalık bir teşkilattır. Bizim kara gücümüz gibi vurucu bir güç birçok ülkede yok. Eşi benzeri olmamasının sebebi bu.
Orman teşkilatı, ordu ve polis teşkilatının ardından en çok şehit veren kurumdur. Bir savaşa girdiğiniz zaman karşınızda insan var sizden korkuyor ama yangın ile mücadele ettiğiniz zaman karşınızda insan yok sizden korkmuyor ve üzerinize geliyor. 500 metre alev topları gördük sahada rüzgarın etkisiyle. Milas yangınında çok büyük alev toplarıyla karşılaştık.
Farklı günlerde farklı şehitler verdik 8 şehidimiz var sonra uçağımız düştü. Maalesef ben teşkilatım adına çok üzgünüm. Bu konuda gerçekten kamuoyunun sağduyulu olmasını beklerdim Ben de isterdim ki onları alkışlayalım. Ben de isterdim ki küreğini yastık yapan 5-10 dakika dinlenerek kardeşlerimizin yanında olayım. Halkımızın önemli kısmı destek oldu ama önemli bir kısmı da bundan imtina etti. İnsan unsur çok önemli.
Şu anda onların vefatları üzerinden bir konuşma yapmak istemiyorum kaza kırım raporunun bize gelmesini bekliyorum. Pilot veyahut pilotaj veyahut mekanik arıza ilk emareler bir pilotaj hatasının olduğunu gösteriyor.
Orman idaresi 86 yılında toplandı ve bundan sonraki orman yangınlarında nasıl mücadele edileceğine dair bir karar alındı ve çalışma yapıldı. Orman teşkilatı olarak helikopterci mi uçakçı mı bir kurum mu olunması lazım. 1986 yılında helikopterci bir kurum olunmaya karar verilmiş. Ormanın asıl yörüngesi helikopterdir. Uçaklar deniz kenarından hızlı bir şekilde alıp gelebiliyorlar ama yangınlar deniz kenarında olmuyor genelde. Bir suyu alıp tekrar gelmesi 40-45 dakika sürüyor. Helikopter suyu alıyor, ormandaki yapay havuzdan su alıyor. 4 binin üzerinde böyle havuzumuz var. Helikopter daha etkili çünkü önemli olan yere ne kadar su attığınız. Belli bir zaman içerisinde kaç ton yere su attınız bu önemli. Helikopterle daha çok su atılıyor. Coğrafya eğer düze uçaklarla atışlar da yapılabilir.
Toplamda 38 tane helikopterimiz var. Her an her saniye hazır. Bunların hepsi kiralık her yıl kiralıyoruz. Bunların tedarikinde Türkiye’nin herhangi bir sorunu yok. İleride olabilirse elimizde ekonomik olmamasına rağmen uçak alacağız. Envantere kayıtlı 5 uçağımız olacak. Türkiye’de Gök-Bey adlı bir helikopter çalışması var. Bunun su atmasına yönelik çalışmalar da var.
Gece görüşüyle alakalı olarak bizim çok arzu ettiğimiz bir konu senelerdir takip ettiğimiz ve yüzümüzü batıya döndüğümüz bir konu. Gece uçuşlarında kaza kırımlar var. Bunlarla ilgili aktif bir şey yok. Ukrayna helikopterleri uçuruyorlar içerisinde gece görüş ekipmanları var. Bir de takmış oldukları sepet ve ışıklandırma sistemleri gece görüşüne yakın. Gündüzden biri keşif yapıp oluşturulan rotada operasyon yapabildiler.
