Fransa’da sarı yeleklilerin eylemleri akaryakıt zamlarına ve kötü ekonomik koşullara tepki olarak 17 Kasım 2018'de başladı.
Gösteriler zamanla Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron yönetimine karşı isyana ve öfkeye dönüşerek dünya gündemine damga vurdu.
Paris'te yaklaşık 300 bin kişin katılımıyla başlayan sarı yelekliler eylemlerinde, son yılların en büyük şiddet olayları yaşandı.
Yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını nedeniyle ülkede getirilen tedbirler ve sokağa çıkma kısıtlaması nedeniyle geçen yıl gösteri düzenleyemedi.
Son aylarda tekrar eylem yapmaya başlayan sarı yelekliler özellikle sosyal medya üzerinden Fransızları seferber etmeye çalıştı ancak sokağa çıkanların sayısı istenilen seviyeye ulaşamadı.
Fransa’nın yüzde 40’ı kendini sarı yeleklilere yakın görüyor
Ülkede 17 Kasım'da yayımlanan bir ankete göre, katılımcıların yüzde 40'ı sarı yelekliler hareketine yakın hissettiğini belirtti.
Gösterilerin ilk aylarında bu oran yaklaşık yüzde 80 olarak belirlenmişti.
Gösterilerin, toplumun büyük bölümünün alt ve orta gelirli insanların yaşadığı ekonomik zorlukların bilincine varmasını sağladığı değerlendiriliyor.
Eylemlerin başlangıç sebepleri hala geçerli
Fransa Ulusal Araştırma Merkezi Araştırmacısı ve "Sarı yeleklilerin Küçük Sosyolojisi" adlı kitabın yazarı Christian Le Bart, yaptığı açıklamada, sarı yeleklilerin eylemlerinin başlangıç sebeplerinin hala geçerli olduğunu söyledi.
Alım gücünün daha da düştüğünü ve hayat ile ekonomik şartların iyileşmediğini söyleyen Le Bart, sarı yeleklilerin taleplerinin karşılanmadığını ve yeni bir hareketin oluşabileceğini vurguladı.
Akaryakıt fiyatları 2018'e göre yüzde 20 daha yüksek
Sarı yeleklilerin liderlerinden biri olan Jerome Rodrigues, Fransızları yarınki gösterilere katılmaya davet etti.
Rodrigues, sarı yeleklilerin akaryakıt fiyatlarına getirilen zam nedeniyle ortaya çıktığını, bugün bu ücretlerin 2018'e göre yüzde 20 daha yüksek olduğunu, bu nedenle daha fazla sokaklara inmelere gerektiğini söyledi.
Sarı yelekliler seçim meydanında
Öte yandan sarı yeleklilere destek veren iş insanı Fabrice Grimal, öğretmen Clara Egger ve şöför Eric Drouet ve aktivist Jacline Mouraud, Nisan 2022'de düzenlenecek cumhurbaşkanı seçimine adaylıklarını açıkladı.
Gösterilerde 11 kişi hayatını kaybetti
Fransız polisi, eylemcilere karşı biber gazı, gaz el bombası ve plastik mermi kullanmakta sakınca görmüyor.
Güvenlik güçlerinin plastik mermi ve gaz el bombasıyla kişilerin kafasını hedef alması yasak ancak polis sıklıkla gazetecileri ve göstericileri hedef alıyor.
Eylemlerde, polis şiddeti nedeniyle 127'si gazeteci olmak üzere 770 kişi yaralandı, 5 kişinin eli koptu, 30 kişi gözünü kaybetti.
Toplam 11 kişinin öldüğü gösterilerde 4 kişi, polisin kullandığı savunma araçları nedeniyle yaşamını yitirdi.
Eylemlerde ayrıca basın özgürlüğü polis tarafından 194 kez ihlal edildi.
Avrupa Birliği sessizliğini koruyor
İlk etapta sarı yeleklilerin protestolarına sessiz kalan Birleşmiş Milletler, polis şiddeti nedeniyle yaralı bilançosunun artmasının ardından hükümete diyalog ve orantısız güç kullanımına ilişkin iddialarla ilgili soruşturma açması çağrısında bulundu.
Öte yandan birçok ülkede düzenlenen protestolara hızlı tepki gösteren ve itidal çağrısında bulunan Avrupa Birliği (AB), Fransa'daki polis şiddetini görmezden gelmeye devam ediyor.
Eylemler sebebiyle 75 bin kişi işsiz kaldı
Eylemlerin ilk yılında Fransa ekonomisi de büyük yara aldı.
Gösterilerin düzenlendiği bölgelerdeki esnafın ciro kaybı, yüzde 20-30 olarak belirlendi.
Esnafın eylemlerde uğradığı zarar nedeniyle de 75 bin kişi işsiz kaldı.
Alışveriş merkezleri 2 milyar avro, mağaza, ofis veya araçları zarar görenlere ödeme yapan sigorta şirketleri 217 milyon avro ve gıda sektörü ise yaklaşık 13 milyar avro zarar etti.
Macron'un sarı yeleklilerin taleplerine yanıt olarak aldığı önlemlerin bedeli de 17 milyar avro olarak hesaplandı.
Ayrıca gösteriler nedeniyle fazla mesai yapan polis ve jandarmaya ödenen ücretlerin toplamı 46 milyon avro olarak belirlendi.
Eylemlerin ilk aylarında Paris'e yapılan uluslararası uçuşlarda yüzde 5 ile 10 arasında düşüş yaşandı.
