Sebze ve et yemeklerinin yanında vazgeçilmez olan pirinç pilavının ham maddesi ‘çeltik’ ilgiyi üzerine çekmiş durumda. Pek çok kişi ‘Çeltik nedir?’ ve ‘Çeltik nerelerde yetişir?’ sorularına yanıt arıyor. Haberimizde çeltiğin tarihçesi ve üretimi ile ilgili bilgileri bir araya getirdik. İşte ayrıntılar…
ÇELTİK NEDİR?
Kabuğu ayıklanmamış pirince çeltik denir. Dünyada yaşayan insanların yarıdan fazlasının ana besinidir. Pirinçte nişasta oranı, buğdaydan yüksektir. Pirinç, besin maddesi olarak taşıdığı değer yanında sanayide de yaygın şekilde kullanılmaktadır. Çeltik ( oryza) , oldukça eski bir kültür bitkisidir. Güneydoğu Asya'da özellikle Hindistan ve Çin Hindi'ndeki kültür formlarının zenginliği nedeniyle, oryza cinsinin gen merkezinin de bu bölgeler olduğu görüşü yaygındır. Uzakdoğu'da yerli, Afrika'da yabani çeltik türleri mevcuttur. Çeltik, M.Ö. 3000 yıllarında Güney Hindistan'dan Çin'e, M.Ö.1000 yıllarında Java'ya doğru yayılmış, Avrupa'ya M.Ö. 300 yıllarında girmiştir.
500 YILDIR TÜRKİYE'DE
Türkiye'ye yaklaşık 500 yıl önce güneyden girdiği sanılan çeltiğin Amerika Kıtasında kültüre alınması ise 17 nci yüzyıl sonlarındadır.
Bir çeltik danesi, karyopsis ile onu yapışmaksızın saran iç kavuz ve kapçıktan oluşur. Bu kavuzlar, çeltiğin harmanı sonunda da karyopsisten ayrılmaz. Kavuzlu ürüne çeltik adı verilir. Yalnız kavuzları soyulmuş fakat parlatma işlemi görmemiş daneye ticari işlemlerde kargo veya kahverengi Pirinç adı verilir.
Kabukları soyulmuş ve parlatma işlemi yapılmış nihai ürüne de pirinç denir. Çimlenmesi için minimum sıcaklığın 12°C, vejetasyon döneminde ise sıcaklığın 20-30°C arasında olması gerekmektedir. Yetişme süresi boyunca sulama suyu sıcaklığının 15°C üzerinde olması gereklidir.
ÇELTİK NERELERDE YETİŞİR?
Türkiye’de, Marmara, Karadeniz ve Ege bölgeleri, başlıca pirinç üretim alanları arasında geliyor. En çok üretim yapılan iller ise başta Edirne olmak üzere sırasıyla Çorum, Samsun, Sinop, İzmir, Manisa, Balıkesir ve Kastamonu’dur.
