ABD merkezli Lockheed Martin ve Northrop Grumman şirketleri, Rheinmetall AG ile F-35 orta gövdesi için stratejik tedarik kaynağı olarak bir niyet mektubu imzaladı. Bu potansiyel ortaklık ile Almanya’da ikinci bir F-35 orta gövde entegre montaj hattı (IAL) kurulacak.
F-35 Programı’nın ortak üreticileri arasında yer alan Türkiye, S-400 tedariki gerekçe gösterilerek Eylül 2021’de programdan çıkarılmıştı. Programdan çıkarılmadan önce yaklaşık 11 Türk savunma sanayii şirketi, F-35 Lightning II savaş uçağı için bir dizi kritik parçanın üretimini gerçekleştiriyordu.
Bahsi geçen 11 şirket arasında bulunan Türk Havacılık ve Uzay Sanayii, tıpkı Rheinmetall gibi Northrop Grumman’a teslim edilmek üzere F-35 uçağının orta gövdesini üretiyordu. Türkiye’nin programdan çıkarılmasının ardından 11 Türk şirketinin parça üretimi de sonra ermiş oldu. F-35 Programı’nın ana yüklenicisi Lockheed Martin, bir süredir Türk şirketlerinin iş paylarını diğer yerli ve yabancı şirketlere dağıtmak için çalışmalar yürütüyor.
Rheinmetall ile ABD’li şirketler arasında yapılan ve Avrupa’da ikinci bir F-35 orta gövde entegre montaj hattının kurulumunu kapsayan anlaşma, bir anlamda TUSAŞ’ın rolünün Alman Rheinmetall şirketine verilmesi anlamına geliyor.
Türk şirketlerinin programdan çıkarılması, F-35 tedarik zincirinde önemli problemlere yol açmış ve hem tedarik sorunları ortaya çıkmış hem de maliyetler artmıştı. Türk firmalarının programdan çıkarılmalarının oluşturduğu negatif etkilerin, F-35 tedarik zinciri üzerinde bir süre daha devam edeceği tahmin ediliyor.
Öte yandan Türkiye, 100’den fazla F-35 savaş uçağı tedarik edecekti. Türk Hava Kuvvetleri için üretilen 6 adet F-35A savaş uçağı ise halihazırda ABD Hava Kuvvetleri depolarında muhafaza ediliyor.
