Özellikle Ramazan ayında minareleri süsleyen mahyalar, 400 yılı aşkın süredir gelen bir gelenek.
Osmanlılar döneminde yağ kandilleri ile yapılan mahyalar, günümüzde elektrik ampulleri ile yapılmakta.
Mübarek gün ve gecelerde halkın ibadeti için gece boyu açık kalan camilerin kandillerle donatılması geleneği İslâmiyet’in ilk asırlarına kadar uzanmakta.
“Hoşgeldin onbir ayın sultanı Ramazan”, “Oruç tut sıhhat bul”, “ Ramazan paylaşmaktır gibi birçok klasik mahyaların aksine bir de Diyanet İşleri Başkanlığı’nın belirlediği temalara göre mahyalar asılıyor.
Bu yılın teması ise infak. Hal böyle olunca İstanbul semalarına uzanan minarelerde “İnfak ver sevindir”, “İnfak malı artırır” gibi mahyaları da görüyoruz.
Yaklaşık 400 yıldır Ramazan ayının vazgeçilmez geleneği olan mahyalar, peki bize ne anlatıyor?
İlk mahyanın Sultanahmet Camii’ye asıldığı biliniyor. Ama tabi farklı rivayetler de var. Bir başka bilgi ise mahyaların sadece yazı değil resimlerle de işlendiği yönünde.
Anlatılanlara göre Kanuni Sultan Süleyman devrinde İstanbul’a gelip 18 ay Çemberlitaş’ın karşısındaki Elçi Hanı’nda kalan Alman seyyah Hans Dernschwam, Ramazan’ın başlangıcını günlüğüne şu satırlarla kaydetmiş: “30 Temmuz 1554’te Türkler İstanbul’da oruç tutmaya başladılar. 29 Temmuzda da ayı görmüşler. Ramazanın başladığından herkesin haberi olsun diye diğer zamanlarda ezan okudukları cami ve mescit minarelerine kandiller astılar, yağmur ve rüzgâr zarar vermesin diye de üstlerini kapladılar. Bu kandilleri akşam olunca yakıyorlar. Bütün gece yanıyor.”
Ramazanın ilk günlerinde genellikle “Hoş Geldin Ya Şehr-i Ramazan”, “Hoş geldin”, “Merhaba” gibi mahyaları asılırken Ramazan sonunda “El Firak” ya da “Elveda” yazılır. Yine Yüce Allah, Hz. Peygamber, oruç, ibadet esasıyla ilgili ibareler yer alır. Balkan Savaşları döneminde “Hilal-i Ahmeri Unutmaa”, “Vatanı Sevmek İmandandır” gibi mahyalar asılmış.
Geçmişten bugüne yazılan diğer mahyaları ise şöyle sıralayabiliriz: Gafletten Uyan, İsraftan Sakın, Cennet Cömertlerin Yeri, İlim Hayattır, İnsanın Kemali İyi Huydur, İslam Güzel Ahlaktır, Faiz Malı Eritir, Men Sabere Zafera (Sabreden muzafeer olur), Yaşasın Misak-ı Milli, Hakimiyet Milletindir, Tayyareyi Unutma…
Son yıllarda karşımıza çıkan mahya örnekleri ise şöyle:
