Bosna'daki soykırımı inkar etmesi nedeniyle tepki çeken Avusturyalı yazar Peter Handke'nin de aralarında bulunduğu 2019 yılının Nobel sahipleri, İsveç'in başkenti Stockholm'de düzenlenen törende ödüllerini aldı.
Stockholm Konser Evi'nde düzenlenen ve İsveç kraliyet ailesi üyeleri ile çok sayıda davetlinin katıldığı törende fizik, tıp, kimya, edebiyat ve ekonomi dallarındaki Nobel ödülleri sahiplerine verildi. Eylül ayında açıklanan ödüller, İsveç Kralı 16. Carl Gustav tarafından sahiplerine takdim edildi.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'ni sarsan cinsel taciz skandalının ardından duyurusu ertelenen 2018 Nobel Edebiyat Ödülü'nü Polonyalı yazar Olga Tokarczuk alırken, 2019 ödülü ise Handke'ye takdim edildi.
Nobel ödülünü kazananlara birer diploma, Nobel madalyası ve 9 milyon İsveç kronu (yaklaşık 900 bin avro) para ödülü de verildi.
TÖREN ÖNCESİ PROTESTO
Stockholm'deki ödül töreni öncesinde dışarıda toplanan bir grup, Bosna Hersek'te işlenen soykırımı inkar eden ve her fırsatta eski Sırp lider Slobodan Milosevic'e duyduğu hayranlığı dile getiren Avusturyalı yazar Peter Handke'ye ödül verilmesini protesto etti. Geniş güvenlik önlemlerinin alındığı gösteride, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin kararını gözden geçirmesi talep edildi.
Grup daha sonra, Bosna Hersekli çok sayıda kurban yakının da katılacağı Norrmalmstorg Meydanı'ndaki gösteri alanına hareket etti.
2019 NOBEL ÖDÜLÜNÜ KAZANANLAR
NOBEL BARIŞ ÖDÜLÜ
2019 Nobel Barış Ödülü, “barış ve uluslararası işbirliği yolunda harcadığı çabalardan dolayı” Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed Ali’ye verildi. Nobel Komitesi özellikle de Etiyopya’nın komşusu Eritre ile olan savaşı sonlandırmak için yürüttüğü çabaların, ödülün Abiy Ahmed Ali’ye layık görülmesinde önemli rol oynadığını aktardı.
Yapılan açıklamada 2019 Barış Ödülü’nün aynı zamanda Etiyopya ve Doğu ve Kuzey Doğu Afrika bölgelerinde barış ve uzlaşma için uğraşan bütün tarafların da takdir edilmesi anlamına geldiği kaydedildi.
NOBEL EDEBİYAT ÖDÜLÜ
2018 Nobel Edebiyat ödülü Polonyalı yazar Olga Tokarczuk’a, 2019 yılının ödülü ise Avusturyalı yazar Peter Handke’ye verildi.
İki yazarın birden Nobel Edebiyat ödülü almasının sebebi geçen yıl ödül sürecinin bir cinsel saldırı skandalı nedeniyle ertelenmiş olması.
2018 Nobel Edebiyat ödülüne layık görülen Olga Tokarczuk geçen yıl İngiltere’de verilen prestijli bir diğer uluslararası edebiyat ödülü olan Man Booker’ı da kazanmıştı.
NOBEL EKONOMİ ÖDÜLÜ
2019 Nobel Ekonomi Ödülü’nü küresel yoksulluğu azaltılmasına yönelik katkılarından dolayı Abhijit Banerjee, Esther Duflo ve Michael Kremer kazandı.
Ödül Komitesi’nden yapılan açıklamada, MIT’den Fransız asıllı Amerikalı ekonomist Esther Duflo ile aynı üniversiteden Hindistan asıllı Amerikalı ekonomist eşi Anbhijit Banarjee ve Harvard Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan Amerikalı kalkınma uzmanı Michael Kremer’in yoksulluğa ilişkin deneysel çalışmalarıyla bu ödüle layık görüldüğü belirtilirken Esther Duflo, bu ödülü kazanan ikinci kadın oldu. İlk ödülü 2009’da Elinor Osttom kazanmıştı. 46 yaşındaki Duflo ayrıca, 50 yıllık Nobel Ekonomi ödülü tarihinde bu ödülü alan en genç kişi oldu.
NOBEL FİZİK ÖDÜLÜ
2019 Nobel Fizik Ödülü’nü Kanadalı James Peebles ile İsviçreli Michel Mayor ve Didier Queloz kazandı. 3 bilim insanının evrenle ilgili keşifleri “çığır açan” bulundu.
İsveç’in başkenti Stockholm’de Nobel Akademisi’nden yapılan açıklamada, ödülün evrenin evrimiyle ilgili çalışmalar ve 1995’te Güneş benzeri bir yıldızın yörüngesinde uzak bir gezegenin keşfi nedeniyle verildiği belirtildi. 3 bilim insanı yaklaşık 900 bin dolarlık para ödülünü paylaşacak.
Nobel Komitesi üyesi Ulf Danielsson, “Bu iki ödül de bize kainattaki yerimizle ilgili varoluşsal bir şey söylüyor. Birincisi bilinmeyen kökenimizin izini sürmek. Bu olağanüstü bir şey. Diğeri ise ‘Yalnız mıyız?’ ‘Evrende başka bir yerde hayat var mı?” gibi sorulara yanıt bulmaya çalışıyor” dedi.
Princeton Üniversitesi’nden Prof. James Peebles, kainatın evrimi ve Dünya’nın kozmostaki yerinin anlaşılmasına dair katkılarından dolayı ödüle layık bulundu.
Cenevre Üniversitesi’nden Prof. Michel Mayor ve Cambridge Üniversitesi’nden Prof. Didier Queloz ise 50 ışık yılı uzaktaki bir yıldızın yörüngesinde dönen “51 Pegasi b”, adlı dev gaz kütlesinin keşfi nedeniyle ödüle değer bulundu.
NOBEL KİMYA ÖDÜLÜ
Bu yılki Nobel Kimya Ödülü, lityum-iyon pilleri geliştirme alanındaki çalışmaları için üç bilim insanına, John B Goodenough, M Stanley Whittingham ve Akira Yoshino’ya verildi.
96 yaşındaki Prof. Goodenough, Nobel Ödülü’ne layık görülen en yaşlı bilim insanı oldu. Ödülü alan uzmanlar 9 milyon İsveç Kronu (5.2 milyon TL) para ödülünü de paylaşacak.
NOBEL PSİKOLOJİ VE TIP ÖDÜLÜ
2019 Nobel Tıp Ödülü’nü, ABD’den William Kaelin ve Gregg Semenza ile İngiltere’den Peter Ratcliffe kazandı. Üç bilim insanı, kanser ve anemi hastalıklarına karşı mücadelede yeni stratejiler geliştirilmesi amacıyla, hücrelerin değişen oksijen seviyelerine nasıl yanıt verdiğini araştırmışlardı.
Nobel Tıp Ödülü Jürisi; William Kaelin, Gregg Semenza ve Peter Ratcliffe’in çalışmalarının, “oksijen seviyesinin hücre metabolizmasını ve fizyolojik fonksiyonu nasıl etkilediğine dair anlayışımızın temelini oluşturduğunu” belirtti.
Üç bilim insanının çalışması, vücudumuzun oksijeni nasıl işlediği ve oksijene nasıl yanıt verdiği konusunda çığır açtı.
TÜRKİYE KATILMAYACAĞINI AÇIKLAMIŞTI
Türkiye de tepki olarak bugünkü törene katılmama kararı aldı.
Türkiye'nin Stockholm Büyükelçisi Hakkı Emre Yunt, Bosna Hersek'te yaşanan soykırımı inkar eden ve her fırsatta eski Sırp lider Slobodan Milosevic'e duyduğu hayranlığı dile getiren Avusturyalı yazar Peter Handke'den dolayı Nobel Ödül Töreni'ne katılmayacağını açıkladı.
HIRVATİSTAN, KOSOVA VE ARNAVUTLUK DA BOYKOTA KATILDI
Hırvatistan Dış ve Avrupa İşleri Bakanlığı'ndan, Avusturyalı yazar Peter Handke'ye tepki olarak Hırvatistan'ın, bugün düzenlenecek Nobel Ödül Töreni'ne katılmayacağı açıklandı.
Bakanlığın resmi sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, "Hırvatistan'ın dış temsilciliği olan Stockholm Büyükelçiliği olarak törene iştirak etmeyeceğiz. Edebiyat ödülüne layık görülen şahsın doksanlı yıllarda büyük Sırbistan politikası güden Milosevic'i desteklemesi nedeniyle ödül kararının siyasi olduğu kanaatindeyiz" değerlendirmesinde bulunuldu.
Bu arada, Arnavutluk Avrupa ve Dışişleri Bakan Vekili Gent Cakaj, sosyal medyadan yaptığı açıklamada, "Savaş suçlarının gerekçelendirilmesi ve övülmesinin, bölgede hüküm sürmesi gereken uzlaşma ruhuna engel olduğuna derinden ikna olarak, Arnavutluk'un İsveç Büyükelçisi'ne, Peter Handke'ye Nobel Edebiyat Ödülü'nün verileceği töreni boykot etmesi talimatını verdim." ifadelerini kullandı.
'TABUTLARIN RESMİNİ KAPIMA ASTIM'
Nobelli bilimadamı Prof. Dr. Aziz Sancar: "Srebrenitsa soykırımı şehitlerinin yeşile sarılmış dizi dizi tabutlarının bir resmi vardı. O resmi 5 yıl ofisimin girişindeki ismimin yanındaki tabelaya astım ki her gün bu soykırımı hatırlıyayım. Boşnak kardeşlerimize de Sırpların “Türk” dediklerini ve bu soykırımında Türkleri oldürdüklerini düşündüklerini Batı basınında da okudum. Bunun acısını hâlâ içimde taşırım. Bu konuda söyleyeceklerim bu kadar."
