1995 Temmuz'unda, Bosna Hersek'in Srebrenitsa kasabasında, Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana gördüğü en büyük soykırım yaşandı. BM'nin güvenli bölge ilan ettiği bu küçük kasaba, Bosnalı Sırp kuvvetlerinin eline geçince, 8,000'den fazla Bosnalı Müslüman erkek ve çocuk sistematik olarak katledildi. Bu trajedi, uluslararası toplumun müdahale eksikliği ve insanlığın karanlık yüzü olarak tarihe geçti. Şimdi, 29 yıl sonra, hayatta kalanlar ve mağdurların aileleri hala adalet arayışında.
Bosna Hersek'teki Savaş
Bosna Hersek, eski Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin (SFRY) en çeşitli etnik ve dini yapıya sahip kurucu cumhuriyetlerinden biriydi. 1991'de Yugoslavya'nın dağılmasının ardından Bosna Hersek bağımsızlık ilan etti, ancak Bosnalı Sırplar buna şiddetle karşı çıktı.
Bağımsızlık ve Etnik Temizlik
1 Mart 1992'de bağımsızlığını ilan eden Bosna Hersek, kısa sürede Bosnalı Sırpların liderliğindeki ve Sırbistan'ın desteklediği şiddetli bir savaşla karşı karşıya kaldı. Bosnalı Sırplar, "Büyük Sırbistan" hayaliyle etnik temizlik politikaları izledi. Nisan 1992'de başkent Saraybosna'ya yapılan saldırılarla başlayan şiddet hızla yayıldı ve birçok Bosnalı Müslüman evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Uluslararası Müdahale ve BM Güvenli Bölgeleri
Uluslararası toplumun müdahalesi yetersiz kaldı. BM, güvenli bölgeler oluşturdu ancak bu bölgeler Bosnalı Sırp kuvvetlerinin hedefi haline geldi. Bosna genelinde toplama ve tecavüz kampları kuruldu. Barış görüşmeleri Sırp Cumhuriyeti (RS) liderliğinin toprak talepleri nedeniyle başarısız oldu.
NATO Müdahalesi ve Dayton Anlaşmaları
NATO'nun 1994'teki hava saldırıları ve 1995'teki daha yoğun müdahaleleri, Srebrenica Soykırımı (Srebrenitsa) ve Saraybosna saldırılarının ardından Bosnalı Sırpları müzakere masasına getirdi. Kasım 1995'te ABD'nin Dayton, Ohio'da öncülük ettiği barış görüşmeleri, Aralık ayında Dayton Anlaşmaları'nın imzalanmasıyla sonuçlandı.
Savaşın Sonuçları
Yaklaşık dört yıl süren savaş, 100.000'den fazla kişinin ölümüne, on binlerce kişinin tecavüze uğramasına ve 2,2 milyon kişinin yerinden edilmesine neden oldu. Dayton Anlaşmaları ile Bosna Hersek'te nihayet barış sağlandı.
Bir Trajedinin Anatomisi
Tarihsel perspektifin ardından Bosna Savaşı'nın en acı dolu anlarından biri olan Srebrenitsa (Srebrenica) Soykırımı, Temmuz 1995'te yaşandı.
Srebrenitsa (Srebrenica) Soykırımı
Bu acı olay, Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana görülen en büyük kitlesel katliam olarak kayıtlara geçti. Bosnalı Sırp kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen bu soykırım, 8,372 Bosnalı Müslüman erkeğin ve çocuğun sistematik olarak katledilmesiyle sonuçlandı.
Tarihsel Arka Plan
Bosna Savaşı, 1992-1995 yılları arasında, eski Yugoslavya'nın dağılması sürecinde ortaya çıkan etnik ve dini gerilimlerin bir sonucu olarak patlak verdi. Savaş sırasında, Bosnalı Sırplar, etnik temizlik politikaları çerçevesinde Bosnalı Müslümanları hedef aldı. Srebrenitsa, Birleşmiş Milletler tarafından güvenli bölge ilan edilmesine rağmen, Temmuz 1995'te Bosnalı Sırp kuvvetlerinin eline geçti.
Soykırımın Gerçekleşmesi
Srebrenitsa'nın düşmesinin ardından, Bosnalı Sırp kuvvetleri, kasabadaki Bosnalı Müslüman erkekleri ve çocukları toplama kamplarına götürerek sistematik bir şekilde katletti. Kadınlar ve küçük çocuklar ise zorla evlerinden çıkarılarak farklı bölgelere sürüldü. Bu olaylar, General Ratko Mladić ve siyasi lider Radovan Karadžić'in emri altında gerçekleşti.
Uluslararası Tepki ve Adalet Arayışı
Srebrenitsa Soykırımı, uluslararası toplumun büyük tepkisine yol açtı. Ancak, katliamın gerçekleştiği dönemde uluslararası müdahalenin yetersiz kalması, büyük bir hayal kırıklığı yarattı. Soykırımın sorumluları, yıllar sonra Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde yargılandı ve birçok üst düzey yetkili savaş suçlarından hüküm giydi.
Anma ve Hafıza
Srebrenitsa'daki Potoçari Anıt Mezarlığı, soykırımın kurbanlarını anmak için inşa edildi. Her yıl Temmuz ayının 11'inde düzenlenen anma törenleri, hem yerel halkın hem de uluslararası topluluğun soykırımı hatırlaması ve bir daha tekrarlanmaması için önemli bir rol oynuyor.
Srebrenitsa'daki Potoçari Anıt Mezarlığı
Srebrenitsa Soykırımı, uluslararası hukukta önemli bir yere sahiptir. Soykırımın tanınması ve faillerinin yargılanması, uluslararası hukuk sistemine olan güvenin pekişmesine katkıda bulunmuştur. Birçok tarihçi ve hukukçu, bu olayın tarihsel ve hukuki boyutlarını derinlemesine incelemeye devam etmektedir.
Srebrenitsa'nın acısı hala taze…
Srebrenitsa Soykırımı, insanlık tarihinin en karanlık sayfalarından biridir. Bu trajedi, uluslararası toplumun barışı koruma ve insan haklarını savunma konusundaki sorumluluklarını bir kez daha gözler önüne sermiştir. Geçen 29 yılın ardından, Srebrenitsa'nın acısı hala taze…
