Cumhurbaşkanı Tokayev’in Ankara ziyareti, Türkiye-Kazakistan arasında yeni bir dönemin habercisi mi?

Türkiye Cumhuriyeti ve Kazakistan’ın ortak tarih ve köklü kardeşlik sloganıyla geliştirdiği ilişkiler, Nazarbayev sonrası Kazakistan’ın temel politikalarından olmaya devam ediyor. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, göreve gelmesinin ardından Türkiye’ye ilk resmi ziyaretini gerçekleştirdi. Ayrıca bu ziyaret, Kazakistan’ın Ocak 2022’de yaşadığı siyasi krizin ardından da bir ilki teşkil ediyor. Türkiye Cumhuriyeti, bağımsız Kazakistan’ın yaşadığı en büyük siyasi gerilimlerden birisi olan “ocak trajedisi” karşısında Kazakistan’ın meşru yönetimini destekleyen ilk ülkeydi. Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, TBMM Başkanı Mustafa Şentop ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ocak olaylarından Kazakistan’ın güçlü bir şekilde çıkması için desteklerini bildirmiş ve bir dizi açıklama yapmıştı.

Son olarak, 24 Şubat’ta Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Türkiye-Kazakistan Ortak Stratejik Planlama Grubu Toplantısı’na katılmak için Nur Sultan’ı ziyaret etmişti. 3 Mart’ta ise Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Türkiye-Kazakistan Karma Ekonomik Komisyonunun toplantısı için Kazakistan’daydı. Türkiye ve Kazakistan yetkilileri, ikili ilişkileri geliştirecek olan bu yoğun diplomasi trafiğine önümüzdeki dönemde de hız verecektir.

Yukarıda bahsettiğimiz ocak olaylarının ardından Kazakistan’daki siyasi düzenin yeniden tesisi ve özellikle Ukrayna-Rusya savaşı çerçevesinde bölgesel dinamiklerin bu tür bir hassas dengede olması göz önüne alındığında, Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’in Türkiye ziyareti hayli önem arz ediyor.

Türkiye ve Kazakistan ilişkileri, elbette birçok ilki bünyesinde barındırıyor. Kazakistan’ın Aralık 1991’de Sovyetler Birliğinden bağımsızlığını ilan ederek ayrılmasının ardından Türkiye Cumhuriyeti, aynı gün Kazakistan Cumhuriyeti’ni ilk tanıyan ülke olmuştur. 2 Mart 1992’de iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin tesis edilmesiyle bu yıl 30. yılını doldurdu.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Ankara’da 10 Mayıs 2022 tarihinde resmi törenle karşılandı. Türkiye’ye Kazakistan Cumhurbaşkanı sıfatıyla ilk resmi ziyaretini gerçekleştiren Tokayev, programına Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ebedi istirahatgâhı olan Anıtkabir’i ziyaret ederek başladı. Ardından Beştepe’de Erdoğan ve Tokayev arasında baş başa ve heyetler arası görüşmeler gerçekleşti.

Türkiye Cumhuriyeti ile Kazakistan’ın imzaladığı 15 anlaşma ve mutabakat zaptlarına bakıldığında, gelecek dönemde iki ülkenin ilişkilerinin yoğunlaştığı merkezi noktaları göstermektedir. İmzalanan 15 anlaşmaya bakılırsa; askeri, siyasi, iletişim, diplomasi, ekonomi, yatırım, turizm, eğitim ve diğer hususlarda iş birliğine yönelik adımlar hedeflenmektedir.

Tokayev’in ziyareti çerçevesinde en önemli vurgulardan birisi ticari ilişkilereydi. Türkiye-Kazakistan ticaret hacminin yüzde 58 artarak 5,3 milyar dolara ulaşmasıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan, artık yeni hedefin 10 milyar dolar olduğunu dile getirdi.  Cumhurbaşkanı Tokayev’in ziyaretin özeti niteliğinde olan, “Türkiye, Kazakistan için çok önemli stratejik ortaktır” sözleri ise ikili ilişkilerin Nazarbayev sonrası da artarak devam edeceğini göstermektedir.

Ticaretin yanı sıra Türkiye ve Kazakistan’ı stratejik ortaklık seviyesine taşıyacak en önemli adım, şüphesiz askeri ve teknik iş birliği olacaktır. Bu alanda, havacılık ve uzay sanayisinde imzalanan mutabakat zaptı gereği, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii ile Kazakistan Engineering şirketi, ortak insansız hava aracı üretimi için harekete geçti. Türkiye’nin yerli imkânlarla geliştirdiği ANKA insansız hava araçları artık Kazakistan’da üretilecek. İki ülke arasında teknoloji transferi imkânını sağlayacak olan bu hamle ile Türk Devletleri Teşkilatı İstanbul Zirvesi’nde hedeflenen ortaklık somutlaşmaya başladı. Tokayev’in ziyarette özel bir önem verdiği Türk Devletleri Teşkilatı kapsamında Türkiye-Kazakistan ilişkilerinin seyri, bu gibi adımlarla gelecek dönem için umut vadedici gelişmelerdendir.

Çin’in Türkistan’ı işgali ile nüfusu yaklaşık 18 bini bulan göçebe Altay Kazaklarını 1952 yılında Türkiye’ye kabul eden dönemin Başbakanı Adnan Menderes’i de unutmayan Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, Menderes’in adının Türkistan’da yaşatılacağını söylemesi de ziyaret kapsamında unutulmayan jestlerdendi.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in Türkiye ziyareti, ikili ilişkilerin kuruluşunun 30. yıl dönümünde, ikili ilişkilere ivme kazandıracak bir ziyaret olarak değerlendirildi. Hakikaten de, Nur Sultan ve Ankara yönetimleri arasında; ortak dil, kültür ve tarih bağı sayesinde stratejik iş birliğinin her alanında artarak devam etmesi yönünde bir irade bulunmaktadır. Bu ilişkilerin geleceği nokta gelecekte, Türk Devletleri Teşkilatının da geleceği seviyeyi gösterecektir.