Ukrayna ve Avrupasız barış masası
20 Ocak 2025 tarihinde Trump’ın ABD Başkanlığı koltuğunu resmen devralmasıyla beraber Ukrayna-Rusya savaşının nasıl şekilleneceği konusu sıklıkla gündemi meşgul etmeye başlamıştır.
Donald Trump, ilk olarak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yönelik barış anlaşması yapmadığı takdirde Rusya’nın ağır ekonomik yaptırımlara maruz kalacağı mesajını vermiş, takip eden süreçte Ukrayna’dan şimdiye kadar yapılan yardımların karşılığı olarak nadir toprak elementlerini istemiş ve Zelenskiy de buna razı olmuştur.
Tüm bu gelişmelerin akabinde ABD Başkanı Trump ve Rusya Devlet Başkanı Putin 12 Şubat günü gerçekleştirdikleri telefon görüşmesinde ikili ilişkilerin düzeltilmesi adına harekete geçilmesi noktasında mutabık kaldılar. 18 Şubat günü ise ABD ve Rusya heyetleri hem ikili ilişkileri normalleştirme hem de Ukrayna konusu ile ilgili olarak Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da bir araya geldi. Ukrayna’daki savaşın görüşüldüğü toplantıya ise ne Avrupa Birliği’nden ne de Ukrayna’dan temsilci davet edilmedi. Toplantıda ağırlıklı olarak Rusya-ABD ilişkileri konuşulurken, ilerleyen süreçte iki ülkenin ilişkilerini yakınlaştıracak konularda ise mutabık kalındı. Görüşmelerin en önemli konu başlıkları arasında ise Ukrayna meselesi vardı. Bu hususta taraflar iki ülkeden komisyonların hazırladığı barış tekliflerinin Putin ve Trump’a sunulmasına dair anlaşmaya vardığını duyurdu.
Rusya ve ABD arasında gerçekleşen görüşmelerde Avrupa’nın ve Ukrayna’nın olmaması ABD ve Avrupa arasındaki güven probleminin ve bozulmaya başlayan müttefiklik ilişkilerine dayalı krizlerin giderek derinleştiğini açıkça gösterebilmektedir.
ABD için savaşına artık daha fazla devam edemeyeceği anlaşılırken, Avrupa’nın yok sayıldığı bir barış anlaşması Rusya için NATO’nun mağlubiyeti anlamına gelebilecektir.
ABD tarafından görünen aşamada dışlanan Ukrayna’nın ise fiili anlamda yeni bir desteğe ihtiyaç duyabileceği anlaşılmaktadır. Ancak Avrupa’nın bu anlamda iradeli bir tutumu ortaya koyup koyamayacağı ise meçhul durumdadır. Zira Paris’te gerçekleşen görüşmeler neticesinde birleşik bir Avrupa stratejisine ihtiyaç duyulduğu ifade edilse de bu kapsamda somut bir adım atılamamıştır.
ABD-Rusya görüşmelerinin olduğu gün Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan ile Ankara’da bir araya geldi. Görüşme sonrası yaptığı açıklamasında Zelenskiy, Ukrayna’da barışın sağlanması adına görüşmelerde ABD'nin yanı sıra Avrupa Birliği, Türkiye ve İngiltere'nin de yer alması gerektiğini ifade etti.
Türkiye Rusya-Ukrayna barışının sağlanması açısından şimdiye kadar en önemli ve kritik adımları atan taraf olmuştur. 2022’nin Mart ayında Rusya ve Ukrayna'nı’ dışişleri bakanları Antalya’da bir araya gelmiş, takip eden süreç içerisinde ise İstanbul’da iki ülkenin heyetleri çok kez aynı masaya oturmuş ve barış adına ilk umut Türkiye’nin ev sahipliğinde yeşermişti.
Küresel anlamda yeni bir dönem başlarken, hem Ukrayna hem Avrupa için en güvenilir ortak ve arabulucunun Türkiye olduğu tartışılmaz bir gerçekliktir. Sadece Ukrayna ile Avrupa için değil Rusya ve ABD için de Türkiye’nin olmadığı bir sürecin sağlıklı ilerlemeyeceği açıktır.
Bu kapsamda Avrupa’nın Türkiye ile olan ilişkilerini olumlu anlamda daha ileri seviyeye taşıması kendi gelecekleri açısından olmazsa olmaz hale gelmiştir. Diğer yandan bölgenin en güçlü devleti olan Türkiye ile ABD ve Rusya’nın makul ilişkiler geliştirmek zorunda olduğu ve Türkiye’nin hassasiyetlerine saygılı politikalar sürdürmeleri gerekliliği taraflarca iyi anlaşılmalıdır.
