TOLGA POLAT / TÜRKGÜN
Ekonomi yeni yılın ilk çeyreğinde yüzde 2,6 küçülürken gayrimenkul sektörü yüzde 2,7 büyüdü. Böylece yeni yılın ilk çeyreğinde inşaat sektörü yüzde 10,9 küçülme ile genel ekonominin oldukça altında bir performans gösterdi. İnşaat harcamalarında keskin bir düşüş yaşandı. İnşaat harcamaları 2019 yılının ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla yüzde 2,3 artış gösterdi. Ancak aynı dönemde gerçekleşen yıllık yüzde 27 inşaat maliyeti artışı ve yüzde 29,6 üretici fiyat endeksleri ile karşılaştırıldığında inşaat harcamaları reel olarak yüzde 24,5 veya yüzde 27,2 daraldı.
Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD)nin, sektörün çatı kuruluşu olarak hazırladığı ‘Mayıs 2019 Sektör Raporu’nda şu tespitler yer aldı: İnşaat sektörü 2019 yılının ilk çeyreğinde yüzde 10,9 küçüldü. Üç çeyrektir üst üste küçülen inşaat sektöründe en hızlı küçülme bu çeyrekte yaşandı. Hem kendi iç dinamiklerindeki bozulmalar hem de 2018 yılının ikinci yarısından itibaren yaşanmaya başlanan finansal dalgalanmalardan olumsuz etkilenen inşaat sektöründe, bir yandan maliyetler artarken satışların gerilemesi diğer yandan kredilerin (döviz ve TL) yükselen maliyetleri müteahhit firmaların bir bölümünü sıkıntıya soktu. İnşaat sektöründe mevcut sorunların yeni yılda da devam ettiği görüldü.
İNŞAAT SANAYİSİ YÜZDE 22.7 KÜÇÜLDÜ
İnşaat malzemeleri sanayi üretimi 2019 yılının ilk çeyrek döneminde 2018 yılının ilk çeyrek dönemine göre yüzde 22,7 küçüldü. Böylece son yılların en sert üretim daralması yaşandı. Yılın ilk çeyrek döneminde yaklaşık dörtte birlik bir üretim kaybı ortaya çıktı. Bu gerilemede inşaat sektöründeki küçülme ile iç pazardaki keskin daralma etkili oldu. İhracattaki miktar artışı ise üretim kaybını telafi edemedi. İlk çeyrek dönemde 22 alt sektörden 21’inde üretim, geçen yılın aynı dönemine göre geriledi.
YAPI RUHSATINDA DEV DÜŞÜŞ
2019 yılı ilk çeyrek döneminde alınan yapı ruhsatlarında önemli bir gerileme yaşandı. Geçen yılın aynı dönemine göre alınan toplam yapı ruhsatları metrekare olarak yüzde 37,7 geriledi ve 19,7 milyon metrekareye indi. Alınan konut yapı ruhsatları ise metrekare olarak yüzde 43 geriledi ve 12,2 milyon metrekareye indi. Konut dışı binalar için alınan yapı ruhsatlarında da yüzde 27,5 gerileme yaşandı. Alınan yapı ruhsatlarındaki keskin düşüşler önümüzdeki dönemde yeni inşaat başlangıçlarının da gerilemeye devam edeceğinin göstergesi oldu.
SORUN ÇOK, GÜVEN VAR
İnşaat Sektörü Güven Endeksi, 2018 yılının ikinci yarısında önemli ölçüde gerilemiş ve Aralık ayında 46,1 puan ile yılı en düşük seviyeden kapatmıştı. Yeni yılın ilk dört ayında ise İnşaat Sektörü Güven Endeksi’nde kademeli bir artış yaşanmış ve Güven Endeksi 15,1 puan artmıştı. Mayıs ayında ise İnşaat Sektörü Güven Endeksi, bir önceki aya göre 6,3 puan geriledi. Böylece ilk dört ayda elde edilen güven artışının bir bölümü geri verildi. Sektördeki sorunlara rağmen yaşanan güven artışı, yerini yeniden gerilemeye bıraktı.
FİNANSAL FAKTÖRLER ÇÖZÜLMELİ
İnşaat işleri mevcut seviyesi ocak ayındaki sert düşüşün ardından artış eğilimine girmiş, şubat ve mart aylarında önemli ölçüde artan mevcut işler seviyesi nisan ayında yavaşlasa da artışına devam etmişti. Mayıs ayında ise mevcut inşaat işleri seviyesi bir önceki aya göre 2,4 puan daha arttı. Yükselişte en büyük katkıyı mevsimsellik sağladı. Geleneksel ramazan ayında da artış sağlanması olumlu bir gösterge oldu. İnşaat sektöründe alınan yeni iş siparişleri Mayıs ayında en düşük seviyeye geriledi. Ocak ayında artan yeni iş siparişleri, izleyen aylarda gerileme eğilimine girdi. Mayıs ayında da yeni alınan inşaat işleri bir önceki aya göre 2,4 puan birden geriledi. İnşaat sektörü ve piyasalarında en yüksek sezonun yaşandığı bu aylarda yeni inşaat siparişlerindeki gerilemenin endişe vermeye başladığı görüldü.
YÜKSEK FAİZ ETKİSİ
Konut satışları yılın ilk üç ayında yüzde 15,6 geriledi. Bu gerileme nisan ayında da hızlanarak devam etti. Nisan ayında toplam konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18,1 düşerek 84 bin 403 oldu. Böylece 2019 yılının ilk dört ayında konut satışları 2018 yılının ilk dört ayına göre yüzde 16,3 gerileyerek 340 bin 836 adet oldu. Satışlarda gerileme 2019 yılının ilk dört ayında da sürdü. Konut satışlarına yönelik teşviklerin etkisi en aza indi. Konut kredi faizlerindeki yüksek seviyeler konut talebinde ve satışlarında gerilemeye yol açmaya devam etti.
KRONİKLEŞEREK BÜYÜYOR
İnşaat sektöründe ilk çeyrekte yaşanan sert daralma ve ikinci çeyreğe ilişkin veriler inşaat sektöründe mevcut sorunların kronikleşerek sürdüğünü ve acil müdahale ihtiyacı olduğunu göstermektedir.
