Finansal piyasalarda sosyal medya etkisi

Reddit isimli internet sitesi Türkiye’deki “Ekşi Sözlük” benzeri bir sosyal forum sitesi. Bu site içinde geçtiğimiz yıl hızlanmaya başlayan bir konu başlığı olan “wallstreetbets” ve “deep...value” içindeki hisse tavsiyeleri Amerikan borsalarının geçtiğimiz bir ayına damgasını vurdu.

Burada Gamestop isimli bir hisse başta olmak üzere “hep beraber alıyoruz ve satmıyoruz” şeklinde bir duyuru ile beraber hissenin fiyatı yılbaşında gördüğü 20 dolar seviyesinden bir ay içinde 480 dolar seviyesine geldi.

Bunlar olurken uzun süredir Gamestop hisselerini açığa satmakta olan Amerikan yatırım şirketleri de büyük zararlar yazdılar. Açığa satmak, elinde hisse olmadan bunu ödünç alarak bunun düşeceğine karşı bir oyun olarak özetlenebilir. İşlem süresi bitişinde hisse düşmemişse sattığınız hisseyi bulup yerine koymanız gerekir. Yani, bu yatırım şirketleri bu hissenin düşeceğine oynamışlardı.

Sonu ne mi oldu? 10 civarı hissedeki bu türbülans sonucunda bugünlerde hisse fiyatı 60 dolarlara geri çekilmiş durumda. Sona kalıp hisseyi 480’den alan ve şimdi 60 dolarlık fiyatla elinde hisse kalakalan da birçok yatırımcı var.

Gamestop olayının hemen sonrasında Şubat başında da aynı site üzerinde gümüşe karşı açığa satanları köşeye sıkıştırmak anlamında “silver squeeze” kampanyası başlatan reddit kullanıcıları gümüş fiyatlarının %20 yükselmesine neden oldular. Burada da gümüşte en fazla açığa satış yapan yatırım bankalarını (JPMorgan ve diğerleri) sıkıştırma amaçları olduğunu söylüyorlar.

Sonuçta bu olaylar belki de birer manüpülasyon, belki de alelade gençlerin bir fikri değil de bu hisse ile parayı vurmak isteyenlerin oyunu. Tek ihtiyaçları olan sosyal medya ortamında alana hâkim birkaç hesap veya grup!

Bu olay gösterdi ki, tek bir internet sitesi üzerinden toplanarak yapılan bir hareket bir borsada kayda değer hareketler yaratabiliyor. Yaygın benzetme ile küçük balıklar büyük balığa hayatı zehir edebiliyor. Bu olay Türkiye’de olmasa da SPK’nın çıkaracağı dersler eminim vardır. Ancak buradaki hareket tarzının yalnızca cezalandırma odaklı kalması, insanların bu tür sosyal medya ortamlarına yönelmesinde ana sebep olan “ne yapacağını bilmemek” sorununa çözüm olmaz. Bu amaçla insanların bir araya gelip uzun vadeli yatırıma odaklanacağı ve birlikte öğreneceği “yatırımcı kulüpleri” uygulaması regüle edilen şekilde Türkiye’de güçlendirilmelidir. Bu regüle olmadığında bugün olduğu gibi eğitim odaklı birkaç hesabın dışında sosyal medya birçok hisse pazarlamacısının mekânı haline geliyor.

Eğitim ve uzun vadeli yatırım alışkanlığı oluşturacak yasal ve regüle edilen benzer adımların atılmaması halinde, 2020 ve 2021 Ocak ayı dâhil piyasaya giren 800.000 yeni yatırımcı ile toplamda 2.156.000’e ulaşan yerli yatırımcı, 2000’lerde yaşanan borsa düşüşlerindeki gibi kötü bir borsa deneyimi ile karşılaştığında temelsiz seçilmiş hisselerde mahsur kalabilir. Borsa deneyimini 2000’lerde olduğu gibi çocuklarına bir kayıp/kumar/tehlike ortamıymış gibi anlatabilir. Hâlbuki yatırımcı düşüşlerde dahi yatırımcı olarak kalabilmelidir.

Elbette, sosyal medyada benzeri hareketler yalnızca finansal spekülasyon ve manipülasyonlar için değil, sosyal, siyasi amaçlarla da yapılabilir ve yapılıyor. Bu alanı bundan önce kullananlar 20-30 yaş aralığı iken son dönemde biraz daha yükselmiş olabilir. Sonuçta buradaki kuşak Y ve Z kuşakları.

Bu kuşakların geleceğin dünyasının sahipleri olacağından hareketle tüm iletişim dilinin buna uyarlanması gerekiyor. Engellemek ile değil, iletişim dilini bu mecralara getirerek ve oralarda var olarak. Sadece devlet değil, şirketler, siyaset, sivil toplum, finansal piyasalar, hepsi için.