2030 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi
2030 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi yayınlandı. Plan yapmak başarmanın yarısıdır derler. Strateji etraflıca incelendiğinde en önemli başlıklarda isabetli stratejilerin kurgulandığını da görünce bu strateji dokümanının başarıya ulaşma imkanına daha da inandım.
Bir önceki strateji belgemiz olan 2019-2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi Belgesi ve bunun en önemli araçlarından olan Milli Teknoloji Hamlesi sonrasında önümüzdeki 5 yılı kapsayacak bugünkü strateji belgesi aşağıdaki 5 ana amacı gerçekleştirmeyi hedeflemekte.
- Yüksek Teknoloji: Yüksek Teknolojide ve Kritik Alanlarda Yerli Üretim Kapasitesini Artırmak ve Dışa Bağımlılığı Ortadan Kaldırmak
- Dijital Ekonomi: Dijital ekonomiye geçişi sağlayarak teknoloji çağının lider ülkelerinden biri olmak
- Yeşil Dönüşüm: Yeşil ve döngüsel ekonomiye geçişi sağlayarak sanayi kaynaklı karbon emisyonlarını azaltmak
- Küresel Entegrasyon: Küresel pazarlara entegrasyonu ve rekabet gücünü artırmak
- Yapısal Dönüşüm: İmalat sanayiinin verimlilik, kapasite ve ölçek sorunlarını çözmek; kriz ve şoklara karşı dayanıklılığı artırmak
Önümüzdeki birkaç yazı ile bu başlıkları beraber inceleyeceğiz.,
Amaç: Yüksek Teknolojide ve Kritik Alanlarda Yerli Üretim Kapasitesini Artırmak ve Dışa Bağımlılığı Ortadan Kaldırmak
2030 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi’nin ilk ve en kapsamlı amacı, Türkiye’nin yüksek teknolojili üretim kapasitesini artırarak teknolojik bağımsızlığı ve stratejik özerkliği sağlamaktır. Bu kapsamda strateji, sadece üretimi artırmak değil; aynı zamanda çip, biyoteknoloji, nükleer, petrokimya gibi kritik alanlarda yerli ve millî üretimi teşvik edecek yapısal müdahale araçlarıyla teknoloji geliştiren bir ülke konumuna ulaşmayı hedeflemektedir.
Küresel düzeyde yaşanan çip krizi, tedarik zinciri kopmaları ve stratejik ürünlerde dışa bağımlılığın getirdiği kırılganlıklar, sadece bizi değil tüm ülkeleri yeniden sanayileşmeye ve millî üretim kapasitesini artırmaya yöneltmiştir. Avrupa Birliği’nin “Kendi Üretimini Koru” (Open Strategic Autonomy) politikası ve ABD’nin sanayi dönüşüm paketleri (Made in USA) bu eğilimin açık göstergeleridir.
Türkiye özelinde ise yerli üretimin artırılmasıyla;
- Yüksek katma değerli ihracatın artması,
- Yüksek katma değerli ihracatın artması,
- Ar-Ge ve inovasyon kapasitesinin yerli firmalar üzerinden gelişmesi,
- Kritik sektörlerde dış müdahalelere karşı dirençli yapıların oluşturulması hedeflenmektedir
Yüksek Teknoloji amacı, alt başlıklar olarak; Savunma Sanayii, Mobilite Sektörü, Yapay Zekâ, Kuantum Teknolojileri, Yarı İletkenler ve Çip Teknolojileri, Uzay Ekonomisi, Sağlık ve Akıllı Yaşam Teknolojileri, Tarım Teknolojileri, Teknoloji Tabanlı Girişimcilik, Bilim, ArGe ve İnovasyon Ekosistemi başlıklarında stratejileri çalışmıştır
Bu amaca doğru üç temel politika aracı öne çıkmaktadır:
Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi (TOSH):
Ar-Ge ve yatırım teşviklerinin aynı anda yürütüldüğü bu model, orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerin yerli imkânlarla üretilmesini sağlamaktadır. Özellikle ürün bazlı çağrılarla yürütülen destek modeli, yatırım tamamlanana kadar izlenmekte ve etki analizleriyle sürekli değerlendirilmektedir.
HIT-30 Programı (High Impact Technologies):
Yedi öncelikli sektörde (çipler, mobilite, yeşil enerji, ileri imalat, sağlıklı yaşam, dijital teknolojiler, haberleşme ve uzay) 30 yüksek etkili teknoloji yatırımına özel destek sağlanmaktadır. Program, yatırımcıya finansman, yatırım yeri, yüksek düzeyli politika desteği ve pazar erişimi gibi çok boyutlu avantajlar sunmakta; bürokratik engelleri azaltarak stratejik girişimlerin hızla hayata geçirilmesini kolaylaştırmaktadır. Ulusal Konsorsiyumlar
Çip ve yarı iletken üretimi için Ulusal Çip Konsorsiyumu, ulaştırma için Yüksek Hızlı Tren Konsorsiyumu gibi yapılar kurulması hedeflenmektedir. Bu yapılar tasarım, üretim, test ve paketleme süreçlerinin tümünü Türkiye’ye taşımayı amaçlamakta; aynı zamanda özel sektör ve kamu ortaklığında teknolojik kapasiteyi ölçeklendirmeyi hedeflemektedir.
Bazı diğer araç ve hedefler ise şu şekilde tanımlanmıştır: Yeni Nesil Havacılık Platformları, Çelik Kubbe, İlk Arabam Yerli Otomobil Aile Destek Programı, Otonom Yerli Otomobil.
Belgedeki bu amaç, “Yüksek teknolojili ürün ihracatının bugünkü değerinin 3 katına çıkarılarak 30 milyar dolar düzeyine; orta-yüksek teknolojili ürün ihracatının ise 2 katına çıkarılarak 180 milyar dolar düzeyine ulaştırılması hedeflenmektedir.” ifadesiyle de somut ve ölçülebilir bir hedefe bağlanmıştır.
