Okullarımızın zilini geleceğimize çalalım

Millî Eğitim Bakanlığınca yayımlanan 2024-2025 Eğitim Öğretim Takvimine göre okullar 9 Eylül 2024 Pazartesi günü başlayacak ve 20 Haziran 2025 Cuma günü tamamlanacak. 

Öğretmenlerimizin mesleki çalışmaları ile okul öncesi eğitim ile ilkokul 1. sınıfa başlayacak öğrenciler için uyum eğitimleri bugün başladı. Ayrıca ortaokul, lise hazırlık ve 9. sınıflar ile pansiyonda kalacak öğrencilere yönelik okula uyum sağlama rehberlik çalışmaları da bugünden itibaren gerçekleştiriliyor. Uyum haftasında veliler için de etkinlikler düzenlenebilecek. Uyum haftası programları Cuma gününe kadar devam edecek.

Peki, uyum programları neden gerekli?

Hangi eğitim kademesinde olursa olsun, yeni bir okula başlama, farklı ve yeni deneyimler içerdiği için her öğrenci bir uyum dönemine ihtiyaç duyabilmektedir. Örneğin; okulöncesi ve ilkokul dönemindeki çocuklar anne veya babadan ayrılmak istemeyebilirler. Çünkü sadece kendisini özel hissettiği anne baba özel okulundan herkesin kendini özel hissettiği daha genel bir okula başlıyor. Bu nedenle bu geçiş birçok öğrenci için sancılı olabilmektedir. 

İlkokula göre nispeten daha formel ve daha karmaşık ortam olan ortaokul ve lisenin ilk yılları da öğrenciler için uyum sorunları oluşturabilmektedir. 

Okula başlama aile için de önemli bir dönemdir; hem çocuk hem de aile için bir uyum sürecini gerektirmektedir. Uyum döneminde, öğrencilere yönelik çalışmalar ile birlikte aile sürece dâhil edildiğinde sonuçlar kalıcı olabilecektir.

Uyum programları neden önemli?

Uyum programları okula hazırlık rehberlik programlarıdır. Okula yeni gelen öğrencilere eğitim öğretim yılı başında, öğrencinin düzeyine göre okulun kurallarını, işleyişini, öğretim programını, rehberlik hizmetlerini ve okul yönetimini tanıtmak, okul ve çevrede ihtiyaçlarını nasıl karşılayacakları hakkında bilgiler vermek ve bu şekilde öğrencilerin yeni girdikleri ortama kısa sürede alışmalarına yardım etmek amacıyla yapılan çalışmalardır. 

Eğer çocuk kolay uyum sağlarsa, okulu severse, öğrenmesi daha kolay olur, okulda öğrendiklerini hayatına daha etkili aktarır. 

Uyum programlarına sadece sınıf rehber öğretmenleri değil okuldaki tüm görevlilerin etkin katılması daha etkili sonuçlar verecektir. Özellikle okul rehber öğretmenleri/psikolojik danışmanlar formasyonları gereği uyum sağlama programlarında etkin görevler almalıdır. Bu hafta zorunlu olmadıkça kendi okulu dışında çeşitli etkinliklere görevlendirilmemelidir.

Peki, okula yeni başlayan öğrencilerin uyum programına katılmamasının öğrenci üzerindeki psikolojik etkileri neler olabilir?

Bunların başında okul kaygısı gelmektedir. Okul kaygısı; çoğunlukla çoğunun ebeveyninden ayrılma korkusu ile ilişkilidir. Okula devam etmede veya okulda geçirilen süre boyunca çocuğun yaşadığı güçlüklerin tamamını ifade eder. Genelde okula gitmek istememe, evde kalma konusunda ısrarcılık, ağlama, sinirlilik, baş ağrısı, karın ağrısı, mide bulantısı, iştahsızlık, uyku düzeninde bozukluklar görülebilir. Ayrıca okulda dikkat çekmeye yönelik davranışlar, okulda saldırganca tutum sergileme ya da tersi içe kapanıklık, utangaçlık davranışları görülebilir. Tüm bunlar daha okulun ilk günlerinden itibaren çocukların okul başarısını olumsuz etkilediği gibi, diğer sorumluluklarını yerine getirmede de isteksiz davranmasına neden olabilmektedir. 

Neler yapılmalı?

Öncelikle veli; sınıf rehber öğretmeni, okul rehber öğretmeni/psikolojik danışman ve okul yönetimi ile işbirliği içinde hareket etmelidir. Çocuğa karşı hoşgörülü olmalı, çocuğun okul ile ilgili olumlu tutum geliştirmesine yönelik iletişim dili kullanmalı, okul, yönetim ve öğretmenlerle ilgili olumsuz söz ve davranışlardan kaçınmalıdır. Çocuk diğer arkadaşlarıyla kesinlikle kıyaslanmamalıdır. Çocuğa okulun ilk günlerinde başaralı olacağı görevler verilmeli, çocuk cesaretlendirilmeli ve çocuğun başarıları ne olursa olsun takdir edilmelidir.

Okul kaygısı, birkaç haftayı geçmediği sürece normal kabul edilebilir. Ancak durum birkaç haftadan uzun sürdüğünde, okul rehber öğretmeninden profesyonel destek alınmalıdır.

Gelişim psikolojisinin “gelişim başladığı hızla devam eder” diye bir temel ilkesi var. Çocuğun da okula iyi başlaması iyi devam etmesinin temelini oluşturur. Bu bakımdan uyum programlarının çocuğun kişisel, sosyal, akademik ve kariyer gelişiminin ilk basamağını oluşturduğunu söyleyebiliriz. 

Bu vesile ile yeni eğitim ve öğretim yılının başlangıcı olan uyum rehberlik programlarının, 20-25 yıl sonra bugün bizim yerimizde olacak, ülke istikbali için kararlar alıp verecek, geleceğimiz olan çocuklara, insanlığa, topluma, vatana ve millete hayırlı olmasını diliyorum.