Türk diasporası
Tarih boyunca insanlar bazen daha iyi bir yaşam arayışı için, bazen de çatışmalardan kaçarak güvenli bir ortam aramak için ya da sadece yeni fırsatlar bulmak için göç ettiler. İnsanın dünya üzerindeki bu yolculuğu, küresel göç hareketlerini ve diaspora olgusunu oluşturdu. Bu bağlamda diaspora, binlerce yıllık geçmişe sahiptir.
Uluslararası Göç Örgütü’nün 2024 Dünya Göç Raporuna göre, dünya genelinde yaklaşık 281 milyon göçmen bulunmaktadır. Uluslararası düzeyde meydana gelen böylesine hızlı ve büyük bir hareketlilik, diaspora kavramının kullanımını da fazlasıyla arttırdı.
Türk Dünyası olarak bilinen coğrafi alan, ana hatlarıyla doğuda Büyük Okyanus’tan batıda Balkanlar’a, kuzeyde Kuzey Buz Okyanusu’dan, güneyde Tibet ve Kıbrıs Adası’na kadar uzanan geniş bir sahayı kapsamaktadır.
Türk dünyasının 7 devlet, 15 özerk bölge ve 60 devletsiz millette yaşayan yaklaşık 250 milyon Türk’ten oluştuğu düşünülmektedir. Türk dünyasının yaklaşık 30 milyon diasporası bulunmaktadır. Dışişleri Bakanlığı’nın verilerine göre ise Türkiye dışında 6.5 milyonu aşkın Türk bulunmakta ve bunların yaklaşık 5.5 milyonu Batı Avrupa ülkelerinde yaşamaktadır.
Türk diasporası bulundukları ülkelerde lobi faaliyetleri gerçekleştirerek anavatanın politik, ekonomik ve kültürel çıkarlarını savunmaktadırlar.
Türkiye'nin yurt dışında yaşayan Türklere yönelik politikasının, özellikle Cumhur İttifakı döneminde daha da güçlendiğini görüyoruz. Bu bağlamda sivil toplum kuruluşları üzerinden devlet ve yarı devlet faaliyetleri yoğunlaştırılmış, bir kimlik söylemi geliştirmiştir.
Kırım Tatar Türkü İsmail Bey Gaspıralı'nın “Dilde, fikirde, işte birlik” sözleri bugün de geçerliliğini korumakta ve Türk diasporası ortak bir akıl çerçevesinde hareket etmeye ihtiyaç duymaktadır.
Bu bağlamda özülküsü (vizyon) "Anadolu'da bir dünya üniversitesi" olan, Türk Dünyasındaki her türlü gelişmeleri yakından takip edip akademik çalışmalar ile katkı sunmak isteyen Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi’nin ev sahipliğinde, Sayın Cumhurbaşkanımızın himayelerinde Erzincan Valiliği, Erzincan Belediyesi, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı ve Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi işbirliği ile 14-16 Ekim 2024 tarihlerinde “Türkiye Yüzyılında I. Uluslararası Türk Diasporası Sempozyumu” düzenlendi.
Ayrıca sempozyuma Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Yunus Emre Enstitüsü (YEE), Türk Tarih Kurumu (TTK) ve Türk Hava Yolları (THY) destek verdi.
Sempozyuma Türk diasporasının aktif olduğu 5 kıtadan 33 ülkeden yaklaşık 300 akademisyen, iş dünyası temsilcisi, STK temsilcisi, kanaat önderi, hukukçu, gazeteci, sanatçı ve Türk diasporasını temsil kapasitesi elde etmiş kamu bürokrasisi davet usulü ile katılım sağladı. Davet sürecinde temel kriter; katılımcıların milli, yerli ve yetkin olmalarıydı.
Sempozyumun açılışında, bildirilerin sunulduğu salonlarda ve kapanış programında yaklaşık 5000 bin kişi hazır bulundu. Akademisyen, öğrenci ve halkın büyük ilgisi oldu. Programa kendi imkânlarıyla yurtiçi ve yurtdışından çok sayıda katılımcı da soru ve görüşleriyle katkı sundu.
Oturum başkanı olarak ve bir bildiri ile katkı sağladığım sempozyumda yüzlerce bildiri sunuldu. Dünya genelindeki Türk diasporasının yaptığı çalışmalar başta olmak üzere sorunları ve çözüm önerileri üzerine odaklanıldı. Türk Diasporasının lobiciliğin güçlendirilmesi için eylem planı oluşturuldu. “İslamofobi ve Türkofobi ile Etkin Mücadele Bildirgesi” imzalandı. Sempozyumun anısına lisansüstü öğrencilere hizmet vermek üzere “Türk Dünyası Kütüphanesi” kuruldu ve açılışı yapıldı.
Takip edebildiğim kadarıyla sempozyum başta Türk Devletleri olmak üzere sınır devletlerde, özellikle Yunan basınında ayrıca yerel ve ulusal basında geniş yer aldı.
Türk diasporası konusunda yapılan ilk uluslararası etkinlik olan bu sempozyumu başından sonuna koordine eden, ülke dışından ve içinden gelen tüm katılımcıları en iyi şekilde misafir eden, her birinin kendini değerli ve önemli hissetmesini sağlayan Erzincan Valisi Doç. Dr. Hamza AYDOĞDU’ya, her daim yanımızda olan Erzincan Belediye Başkanı Bekir AKSUN’a, maddi ve manevi desteğini esirgemeyen Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanı Abdullah EREN’e, kusursuz ev sahipliği yapan Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Akın LEVENT’e, sakin ve güvenli bir ortam oluşturan Erzincan İl Jandarma Komutanı Tuğgeneral Veysel YANIK ve İl Emniyet Müdürü Zafer BAYBAB’a, iki gün boyunca tüm öğrencileriyle katılım sağlayan Polis Meslek Eğitim Merkez Müdürü Hakan YILMAZ’a ve gönülden katkı sağlayan yerel tüm paydaşlar ile işin mutfağında gece gündüz demeden çalışan düzenleme kurulu başkanları Prof. Dr. Abdülkadir GÜL ve Doç. Dr. Muhammed KÖSE’ye tüm katılımcılar adına teşekkür ediyoruz.
Sempozyumda bir daha gördük ki, Türk Dünyası ne bir devlet, ne bir ülke, ne de kesin sınırları olan bir bölgedir. Türk Dünyası büyük bir dünyadır. Türkiye ise Türkiye’den daha büyüktür!
