Sürdürülebilir, planlı üretime neden ihtiyacımız var?

Tarım, bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretilmesi, bunların kalite ve verimlerinin yükseltilmesi, bu ürünlerin uygun koşullarda muhafazası, işlenip değerlendirilmesi ve pazarlanmasını ele alan bilim dalı olduğu gibi; doğal dengeyi koruyarak hava ve su gibi yaşamsal kaynakların ve doğal hayatın korunmasını amaçlayan da bir üretim yöntemidir.

Ülke nüfusunun beslenmesini sağlaması, 0milli gelire ve istihdama katkı sağlaması, sanayi sektörünün hammadde ihtiyacını karşılaması, sanayiye sermaye aktarması, ihracata doğrudan ve dolaylı katkıda bulunması… Bu ve bunun gibi nedenlerden dolayı, tarım ekonomimizde vazgeçilmez bir sektör…

TARIM… Sadece gıda ihtiyacımızı karşılamıyor; çevreden ekonomiye, çiftçi refahından toplumsal ilerlemeye kadar pek çok alanı da etkiliyor. 

Bu nedenle: Kalkınma planları, orta vadeli programlar, stratejik planlar ve kuraklık yönetim planlarını dikkate alarak, sulama durumu, arz ve talep dengesi, yeterlilik oranı, nüfus projeksiyonları, ekim veya dikim alanı, üretim, fiyat, ihracat, ithalat ve tüketim değişkenleri için geçmiş dönemleri kapsayan istatistiki verilerin değerlendirilmesiyle ortaya çıkan “Bitkisel Üretimin Planlanması” ve sürdürülebilir olması, çok büyük önem taşıyor.

İklim koşulları, arazi yapısı, işletme büyüklüğü, mevcut hayvan varlığı, kaba yem ihtiyacının karşılanma oranı, mera varlığı, su ihtiyacı, nüfus projeksiyonları ile iç ve dış talep verilerinin değerlendirilmesiyle ortaya çıkan “Hayvansal Üretimin Planlanması” ve sürdürülebilir olması, çok büyük önem taşıyor.

Arz ve talep dengesi, üretim, ihracat, ithalat, avlanabilir stok durumu, nüfus projeksiyonları, bilimsel çalışmalar, çevresel değişkenler ve sosyo-ekonomik etkenler ile uluslararası yükümlülükler ve istatistiki verilerin değerlendirilmesiyle ortaya çıkan “Su Ürünleri Üretimi Planlaması” ve sürdürülebilir olması, çok büyük önem taşıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryoda, 2024 yılında 85 milyon olan ülkemiz nüfusunun, 2030 yılında 88 milyon kişiye, 2050 yılında ise 93 milyon kişiye ulaşması beklenmekte. En basit tanımıyla bile tarım, 85 milyon nüfusumuz, temel besin ihtiyacını topraktan karşılıyor. Tarım, yıllar geçtikçe artan dünya nüfusu için en temel gıda kaynağı.

Ancak tarım, bizler için besin üretme kabiliyetinin ötesinde çok daha büyük bir toplumsal işlev görüyor. Tarım aynı zamanda çiftçilerin ve toplumun refahını; toprak sağlığı, su kaynakları ve bio-çeşitlilik gibi çeşitli fiziksel ve biyolojik çevrelerin yönetimini; büyük bir işgücü ile bu işgücünün refahını; yani sosyal, ekonomik ve ekolojik sistemlerin bütününü kapsıyor.

Bu kapsamanın ardındaki denklem ise çok basit! Eğer tarımsal üretim planlaması; geçiştirilmeye, çeşitli sebepler kaygısıyla gerek siyaseten gerekse kişisel menfaat ve çıkarlar uğruna sekteye uğratılmaya çalışılır başarılı olunamazsa… Tarımsal üretimin sürdürülebilirliği sağlanamaz ve bir noktada tarım; nüfusun ihtiyacını karşılayamazsa “ülkemiz açıkça hem iktisadi hem de stratejik bir tehditle karşı karşıya kalacaktır.” Çok hızlı bir şekilde önce üreticiler, hemen peşinden istihdam, tüketiciler, ülke ekonomisi ve sonunda toplumun huzur ve refahını etkileyecektir.

İşte, böylesine bir kriz senaryosu ile karşılaşmamak için tarımsal üretim planlaması ve tarımın sürdürülebilirliğinin sağlanması gerekiyor. 

Dolaysıyla bir yandan acil önlemler alınırken bir yandan da akıllı tarımsal teknolojilerin tercih edilmesi ve uygulamaya geçilmesi gerekiyor.  

UFUK TARAMASI

Ülkemiz tarımında ele alınması gereken olmazsa olmaz bir metottur. Ufuk taraması (horizon scanning); gideceğiniz yolu belirten ya da bir başka deyişle şu anda bulunduğunuz yerden nereye gitmeyi istediğinizi ve kimlerle neyi ne kadar paylaşarak planlayıp uygulayacağınızı gösteren bir yöntemdir.

Ayrıca bu yöntemde karar vericilere stratejik bilgi sunan, bütçenin doğru yönetimi için yol gösteren, yatırımların hangi alanlara yönlendirilebileceği, yerel ve küresel eğilimlerin ne yönde ilerleyebileceği konularında periyodik rapor, analiz ve benzeri referans belgeler ile bunların arşivlendiği veri tabanlarının oluşturulmasını amaçlayan bir ortak akıl belirleme yoludur.

Son söz: Bu tanım ve açıklamadan sonra: Acaba ülkemiz tarımında ufuk taraması yapılıyor mu? Sorusunun cevabını siz okuyucularıma bırakıyorum.

Kalın sağlıcakla…